Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik Ve Ruhsal Danışmanlık kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Seydi Ahmet Satıcı’nın öncülüğünde memleketler arası bir araştırma grubuyla yürütülen çalışmada, bireylerin yapay zekâya yönelik tavırları incelendi. Çalışma kapsamında tavırları gözlemlemesi amaçlanan Artificial Intelligence AttitudeScale-4 (AIAS-4) isimli ölçeğin Türkçe’ye uyarlaması ve geçerlilik çalışması yapıldı. Araştırma grubunda, Ulusal Savunma Üniversitesi’nden Dr. Sinan Okur, İstinye Üniversitesi’nden Fatma Betül Yılmaz ve ölçeğin yepyeni geliştiricisi olan Norveç Bergen Üniversitesi’nden Dr. Simone Grassini de yer aldı.

DAHA EVVEL ÖLÇÜLMEDİ
“Yapay zekâ teknolojileri sıhhat, eğitim, iktisat, sanat ve daha birçok alanda giderek daha fazla yer buluyor” diyen Prof. Dr. Seydi Ahmet Satıcı araştırmayı şöyle anlattı:

“Toplumların bu süratli değişime nasıl yaklaştığını anlamak hem teknolojik ilerlemenin toplumsal ahenk süreci hem de bireylerin ruh sıhhati açısından kritik ehemmiyet taşıyor. Lakin bugüne kadar, Türkiye’de bu tavırları kısa, pratik ve bilimsel geçerliliği yüksek bir ölçekle ölçmek mümkün değildi. Bu çalışma, milletlerarası geçerliliğe sahip AIAS-4 isimli ölçeğin Türk toplumuna uyarlanmasını sağlarken, tıpkı vakitte yapay zekâya yönelik tavırların kişilik özellikleri ve ruh sıhhati ile olan münasebetini ortaya koyuyor. Böylelikle, yalnızca psikometrik bir katkı sunmadık. Birebir vakitte toplumun teknolojiye adaptasyonu ve kişisel ruhsal reaksiyonları ortasında kıymetli köprüler kurduk.

İKİ ETAPLI ÇALIŞMA
Çalışmayı iki evrede yürüttük. Birinci kademede, ölçeğin Türkçeye uyarlama süreci, geçerlilik ve güvenirlik tahlillerini yaptık. İkinci basamakta, AIAS-4’ün depresyon, tasa, gerilim, mental düzgün oluş ve gelişme ruhsal değişkenlerle ve kişilik özellikleriyle bağlantılarını inceledik. Çalışmanın sonucunda AIAS-4’ün Türkçe uyarlamasının yüksek seviyede geçerli ve sağlam olduğunu tespit ettik. Ölçek hem bayanlar hem de erkekler için tıpkı ruhsal yapıyı ölçebiliyor. Öteki yandan internet tavrı ve hayat doyumu ile manalı müspet bağlantılar gösteriyor. Yani, yapay zekâya yönelik olumlu tavırları; bireyin genel ömür memnuniyeti ve teknolojiye açıklığıyla bağlı.

RUH SIHHATİNİ DİREKT ETKİLİYOR
Çalışmanın başka bir sonucu ise kişilik özellikleri ile manalı bağlantılar gözleniyor. Açıklık, dışadönüklük ve sorumluluk üzere özellikler yapay zekâya daha olumlu bakışı yansıtırken; nevrotiklikile yapay zekâya yönelik olumsuz tavır ortasında negatif bir alakaya rastladık. Çalışmanın en dikkat cazibeli bulgularından biri, yapay zekâya yönelik olumlu tavrın, bireylerin ruh sıhhatini hem direkt hem de dolaylı yoldan etkilediğini göstermesi oldu. Şöyle ki, yapay zekâyı olumlu bir biçimde pahalandıran bireylerin depresyon, tasa ve gerilim seviyelerinin daha düşük olduğu görüldü. Bu daha düşük ruhsal badire seviyesi, kişinin kendini daha yeterli hissetmesi, daha keyifli, huzurlu ve üretken olmasıyla sonuçlanıyor. Yani yapay zekâya olumlu bakan bireyler, daha az ruhsal eza yaşıyor ve bu da onların genel ruh sıhhatini olumlu tarafta etkiliyor.

ULUSLARARASI KATKI SAĞLIYOR
Ölçeğin Türkçeye kazandırılması, Türkiye’de bu alanda yapılacak tüm araştırmalar ve uygulamalar için sağlam bir temel niteliğinde. Çalışma sadece bir ölçek uyarlamasıyla hudutlu kalmadı, tıpkı vakitte yapay zekâya yönelik tavırların ruh sıhhatiyle olan ilgisini de ortaya koydu. Yapay zekâya olumlu bakan bireylerin daha az depresyon, telaş ve gerilim yaşadığı; ruhsal olarak daha uygun durumda olduğu saptıyor. Araştırma sonuçları, eğitimden sıhhate, ruhsal danışmanlıktan teknoloji siyasetlerine kadar birçok alanda uygulayıcılara yol gösterebilir. Toplumun teknolojiyle sağlıklı bir bağlantı kurabilmesi, lakin bu ilgiyi anlamakla mümkün. Ayrıyeten, bu ölçek ve araştırma bulguları, gelecekte farklı kültürlerle yapılacak mukayeseli çalışmaların da önünü açıyor. Bu tarafıyla çalışma, yalnızca ulusal değil, tıpkı vakitte memleketler arası bir katkı sunuyor.”