“Vacip” sözü Kur’an-ı Kerim’de geçmez. Fakat, “vecebe” fiili “düşmek” manasında kullanılmıştır (el-Hac 22/36). Vacip, Hanefi mezhebinde farz ile benzerlik gösteren, fakat kanıtı zannî (kesin olmayan) olan buyrukları tanımlamak için kullanılan bir tabirdir. Örneğin, Kur’an-ı Kerim’de kurban kesme buyruğu “boğazla” sözüyle geçer, lakin hangi cins boğazlamanın istendiği kesin değildir. Bu nedenle, Hanefi mezhebine nazaran kurban kesmek vaciptir. Kur’an’da açıkça emredilmiş olmayan, lakin yapılması gerekli görülen aksiyonlar için “vacip” terimi kullanılır.
Farz ve Vacip Ortasındaki Fark
Farz ve vacip, her ikisi de yapılması gereken dini yükümlülüklerdir. Fakat, ortalarında birtakım farklar vardır:
-
Delil Zahmeti:
-
Farz: Kesin ve bağlayıcı bir kanıt ile sabit olan karardır. Örneğin, namaz kılmak yahut zekât vermek gibi
-
Vacip: Zannî (kesin olmayan) bir kanıt ile sabit olan karardır. Vitir namazı yahut kurban kesmek gibi
-
Hüküm ve Sonuç:
-
Farz: Farzı inkâr eden dinden çıkar, özürsüz olarak terk eden günahkâr olur
-
Vacip: Vacibi inkâr eden günahkâr olur, fakat dinden çıkmaz
-
-
2-Mezhepsel Farklılıklar:
Hanefi mezhebine nazaran farz ve vacip ortasında bir fark vardır. Öteki mezheplerde ise farz ve vacip çoklukla eş anlamlıdır
Bu farklılıklar, farzın daha kesin ve bağlayıcı bir yükümlülük olduğunu gösterirken, vacip daha çok zannî kanıtlara dayanır.
