ABD Başkanı Donald Trump, İran ile nükleer programı konusunda “doğrudan” müzakerelerin 12 Nisan Cumartesi günü yapılacağını duyurdu. Beyaz Saray’da evvelki gün İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile gazetecilerin sorularını yanıtlayan Trump, mutabakat olmamasının İran için “çok kötü” olacağını söyledi.
Trump, “Bir mutabakat olursa bu çok âlâ olur” tabirini kullandı. İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ise görüşmenin dolaylı olarak lakin bir aracı vasıtasıyla yapılacağını kaydetti. X’ten görüşmeyi doğrulayan Arakçi, Umman’ın başşehri Maskat’ta yapılacak görüşmenin, “bir fırsat olduğu kadar test” manasına geldiğini de savundu.
TRUMP’TAN ŞARTLI PAZARLIK
ABD Başkanı Trump, Oval Ofis’te gazetecilere yaptığı açıklamada, İran’ın nükleer silaha sahip olamayacağını öne sürdü. Trump, “İran ile direkt görüşmeler yapıyoruz ve başladılar, cumartesi günü devam edecek, o gün çok büyük bir toplantımız var ve neler olabileceğini göreceğiz. Sanırım herkes bir mutabakat yapmanın tercih edileceği konusunda hemfikir. Umarım bu görüşmeler başarılı geçer. İran’ın da faydasına olur” yorumunda bulundu. Trump’ın görüşmelerin “doğrudan” yapılacağı açıklamasına ise Tahran’dan yalanlama geldi.
‘TOP ABD’NİN SAHASINDA’
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi X’teki paylaşımında, görüşmelerin başşehir Maskat’ta dolaylı olarak yapılacağını belirtti. Arakçi, “Bu bir imtihan olduğu kadar tıpkı vakitte bir fırsat. Top ABD’nin sahasında” yorumunda bulundu. İran devlet medyası, toplantının Arakçi ve ABD özel Temsilcisi Steve Witkoff tarafından yürütüleceğini aktardı. Ayrıca Umman Dışişleri Bakanı Badr el Busaidi’nin de görüşmede aracı olarak bulunacağı belirtildi. İran’ın haber ajansı Nournews da Trump’ın direkt görüşmelerin planlandığına ait açıklamasını “iç ve dış kamuoyunu etkilemeyi amaçlayan ruhsal baskı” olarak nitelendirdi.
NETANYAHU’YA TUZAK MI
Öte yandan Trump görüşmelerin yapılacağını açıkladığı esnada İsrail Başkabanı Binyamin Netanyahu da yanındaydı. Amerikan Axios haber sitesine konuşan İsrailli yetkililer, Netanyahu’nun basın toplantısı öncesinde Trump’ın İran’a yönelik açıklamaları konusunda bilgilendirildiğini söyledi. Yabancı basındaki siyasi analistler, Netanyahu’nun orada bulunmasının utanç verici olduğunu düşünüyor. Analistler, Trump’ın gövde gösterisi yaptığını ve Netanyahu’nun orada bulunarak yapılacak görüşmelerin sonucunu kabul etmek zorunda kaldığını belirtiyor. Öte yandan nükleer devletler ve BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri İngiltere ve Fransa’nın bu süreçte nasıl rol oynayacağı ilerleyen periyotta aşikâr olacak.
RUSYA, İRAN İLE MUAHEDEYİ ONAYLADI
Rusya parlamentosunun alt kanadı Duma, ABD ile İran’ın nükleer pazarlığa hazırlandığı bir periyotta “Rus-İran Kapsamlı Stratejik Paydaşlık Anlaşmasını” onayladı. Rusya’nın bu adımı müttefiki İran’a siyasi, askeri ve ekonomik olarak daha da yakınlaşması olarak yorumlandı. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrei Rudenko, Duma’da yaptığı konuşmada “Anlaşmanın imzalanması İran’la askeri bir ittifak kurulması ya da karşılıklı askeri yardımlaşma manasına gelmiyor” dedi. Muahede kapsamında taraflar ortak “güvenlik tehditlerine” karşı birbirlerine yardım etme konusunda mutabık kaldı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan tarafından ocak ayında imzalanan mutabakatın yürürlüğe girmesi için Moskova’daki parlamentoda onaylanması gerekiyordu. Putin o periyot muahedeyi “çığır açıcı” olarak nitelendirirken, Pezeşkiyan da “İran ve Rusya ortasındaki münasebetlerde yeni bir sayfa açılacak” demişti.
Bilgi notu: ABD Başkanı Trump, 2018 yılında 3 yıl evvel yapılmış İran ile nükleer muahededen tek taraflı çekilme kararı almıştı. Trump ikinci periyodun başlangıcında ise geçen ay İran lideri Ayetullah Ali Hamaney’e mektup göndermişti. Tehditler de içeren mektuba İran, Umman üzerinden karşılık vererek tehdit ve baskı altında direkt müzakere etmeyeceklerini sırf dolaylı görüşmelere hazır olduklarını bildirmişti.
