Gerçekten sağlıklı beslenmenin, sırf tabağımıza ne koyduğumuzla değil, o yiyeceğin nasıl üretildiği ve nasıl işlendiğiyle de direkt bağlı olduğunu vurgulayan Beslenme ve Diyet Uzmanı Hülya Yiğit, bilhassa zerzevat ve meyvelerdeki pestisit tehdidi hakkında bilgi verdi ve zerzevat – meyve tüketiminden evvel dikkat edilmesi gerekenleri açıkladı.
Sebze ve meyve tüketirken bu tehlike göz arkası edilmemeli
Sağlıklı beslenme denildiğinde akla gelen birinci şey bol zerzevat ve meyve tüketmek oluyor. Fakat bu teklif, göz arkası edilmemesi gereken bir mevzuyu da beraberinde getiriyor; pestisitler.
Tarımda kullanılan bu kimyasal hususlar, eserleri zararlılardan muhafaza maksadıyla kullanılıyor ancak insan sıhhatine tesirleri de çok kıymetli. 2025 yılının başlarında, Türkiye’den Avrupa Birliği ülkelerine gönderilen kimi tarım eserleri, bilhassa kuru incir ve asma yaprağı, pestisit ve aflatoksin kalıntıları nedeniyle gümrüklerden geri çevrildi. Bu gelişmeler, pestisit konusunun yalnızca ihracatı değil, sofralarımıza gelen eserleri de ilgilendiren kıymetli bir sorun olduğunu gösteriyor.
Çocuk ve ergenlerde dikkat eksikliği ve davranışsal bozukluk riskini artırabiliyor
Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran, pestisit maruziyetinin hormonal bozukluklar, bağışıklık sistemi meseleleri ve birtakım kanser tipleriyle ilişkilendiriliyor. Bilhassa ergenlik devrindeki bireyler, gelişim süreçlerinde oldukları için bu cins kimyasallara karşı daha hassastır. Araştırmalar, pestisit maruziyetinin çocuk ve ergenlerde dikkat eksikliği ve davranışsal bozukluk riskini artırabileceğini gösteriyor.
Sebze ve meyve yemeyelim mi?
Bu durumda ise akıllara ‘sebze meyve yemeyelim mi?’ sorusu geliyor.
Tam bilakis, bu besinler sağlıklı ömrün olmazsa olmazıdır. Lakin dikkatli ve şuurlu tüketimle bu riskleri azaltmak mümkün. Zerzevat ve meyveleri evvel karbonatlı suda bekletin, akabinde durulayıp sirkeli suyla başka ayrı yıkayın. Bu süreci birleştirmeyin, zira birtakım pestisitler asidik ortamda çözünüp besinin içine geçebilir.
Mümkünse organik eserleri yahut mevsiminde ve lokal eserleri tercih edin. Pazardan ya da marketten alınan eserleri yıkamadan buzdolabına koymayın. Yüzeydeki kalıntılar temasla başka besinlere de geçebilir. Alışveriş yaparken sağlam, besin güvenliği evrakları olan kaynakları tercih edin. Sertifikalı üreticiler ve denetlenmiş pazarlar öncelikli olmalı.
En çok bu eserlerde pestisit bulunuyor
Pestisit kalıntılarının en çok hangi eserlerde görüldüğünün her yıl bağımsız kuruluşlar tarafından kamuoyuyla paylaşılıyor. ABD merkezli bağımsız bir etraf sıhhati kuruluşu olan Çevresel Çalışma Kümesi (EWG), her yıl en fazla ve en az pestisit içeren eserleri sıralar.
EWG’nin 2024 bilgilerine nazaran, en çok pestisit kalıntısı içeren eserler ortasında çilek, ıspanak, kara lahana, üzüm, şeftali, armut, elma, kiraz, biber (tatlı ve acı), yaban mersini, nektarin ve yeşil fasulye yer aldı.
En pak olarak kabul edilen eserler ise avokado, tatlı mısır, ananas, soğan, papaya, donmuş bezelye, kuşkonmaz, kavun, kivi, lahana, karpuz, mantar, mango, tatlı patates ve havuç oldu. Bu liste, her ne kadar ABD kaynaklı olsa da, dünya genelinde ziraî üretim ve pestisit kalıntılarına dair kıymetli bir referans niteliğindedir.
Özellikle çocuklar ve ergenler üzere hassas kümeler için bu tıp bilgiler, daha şuurlu tercihler yapılmasına katkı sağlar. Unutmayalım; sahiden sağlıklı beslenme, sadece tabağımıza ne koyduğumuzla değil, o yiyeceğin nasıl üretildiği ve nasıl işlendiğiyle de direkt bağlıdır.
