Ramazan Bayramı tatilinde Sapanca’da bungalov kiralayan bir aile, yatak odasındaki ampul içine gizlenmiş bir kamera fark etti. Argümana nazaran kapalı kamera, jakuziyi de görecek biçimde yerleştirilmişti. Büyük bir şok yaşayan aile çabucak polis merkezine giderek şikâyetçi oldu. Emniyet grupları olay yerinde inceleme başlattı, tüm elektronik aygıtlara el konuldu.
Olay toplumsal medyada geniş yankı bulurken, mağdur vatandaş yaşadıklarını paylaşarak misal durumlara karşı ikazlarda bulundu. Özel hayatın ihlali niteliğindeki bu olay, otellerde güvenliğin ve şahsî mahremiyetin ne kadar değerli olduğunu bir sefer daha gündeme taşıdı.
Dünkü haberimizde bu riske bilhassa dikkat çekmiş, zımnî kameraların tespitine dair denetim usullerini paylaşmıştık. Hususla ilgili ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
Şimdi de olayın tüzel boyutunu mercek altına aldık. Bu çeşit durumlarda mağdurlar nasıl bir yol izlemeli? İşletmeler hangi yasal sorumlulukları taşıyor? Saklı kamera yerleştiren kişi ya da işletme hangi kabahatlerle karşı karşıya kalır?
Tüm bu soruları Avukat Sevda Şahin İhsanoğlu ile konuştuk.
1- SON YILLARDA BU BİÇİM OLAYLARIN GÖRÜLDÜĞÜ DAVA SAYISINDA ARTIŞ VAR MI?
Dijital teknolojilerin süratle gelişmesi ve internet kullanımının artmasıyla birlikte, özel hayatın kapalılığının ihlali, tehdit ve şantaj üzere hatalarda değerli bir artış gözlemliyoruz.
Özellikle bayanlar, kapalı kamera yerleştirilmesi ve müsaadesiz manzara kaydedilmesi üzere aksiyonların maksadı haline geldi. Toplumsal medyanın tesiriyle bu cins imajların süratle yayılması, mağduriyetleri derinleştirerek bayanların önemli ruhsal travmalar yaşamasına yol açıyor. Tıpkı vakitte bu durum hem kamusal hem özel alanlarda güvenlik algısını zedeliyor, toplum genelinde bayanların mahremiyetine yönelik dertleri artırıyor.
Bu bağlamda, kelam konusu hataların önlenebilmesi ismine hukuksal tedbirlerin güçlendirilmesi ve kontrol sistemlerinin daha faal biçimde işletilmesi gerekiyor. Gaye, yalnızca hukuksal değil, etik bir tahlil geliştirmek olmalı. Aksi taktirde kapalılığın olmadığı yerde özgürlükten, itimattan ya da adaletten kelam edilemez.
2- BU BİÇİM KABAHATLERDE YALNIZCA KAMERA YERLEŞTİREN KİŞİ Mİ SORUMLUDUR, YOKSA İŞLETME SAHİBİ DE SORUMLU TUTULABİLİR Mİ?
Gizli kamera yerleştirilmesi ve müsaadesiz manzara kaydı yapılması sadece fiili olarak kamera yerleştiren kişiyi değil, tıpkı vakitte işletme sahibini de hukuken sorumlu tutabilir. Türk Ceza Kanunu’na nazaran, bu çeşit cürümler, ferdî özgürlükleri ihlal eden ve toplumda derin travmalara yol açabilecek kabahatler olarak kıymetlendirilir. Failin cezalandırılması, mağdurun hayatını olumsuz etkilemesi nedeniyle sadece mahpus cezaları ile sonlu kalmaz. Bu imgelerin öbür hedeflerle kullanılmaya başlanması cezaları daha da ağırlaştır.
Bu çeşit aksiyonlar, işletme sahibinin kontrolünde gerçekleştirilmişse, işletme sahibi de sorumlu. İşletme sahibinin, bâtın kamera yerleştirilmesine göz yumması yahut bunun önüne geçmemesi, ona türel sorumluluk yükler.
Özellikle işletme sahiplerinin, konuklarının güvenliğini sağlamak ve mahremiyetlerini korumak ismine belli yükümlülükleri var. Otel veya tatil köyü üzere yerlerde, çalışanlar ya da dışarıdan bir kişi zımnî kamera yerleştirirse ve işletme sahibi bu durumu fark edip engellemezse, işletme sahibi ihmali kabahat işlemiş olur. Burada kıymetli olan konu, işletme sahibinin kameranın yerleştirildiği yerden haberdar olup olmadığı ve durumu engellemeye yönelik rastgele bir tedbir alıp almadığı.
3- ŞAYET MANZARALAR DİĞER BİR HEDEFLE KULLANILDIYSA HATANIN NİTELİĞİ NASIL DEĞİŞİR?
Gizli kamera ile kaydedilen manzaralar internet ortamına sızdırılırsa, kabahat ağırlaşır. Zira bir kişinin özel hayatının ihlal edilmesi, yalnızca mahremiyetinin kaybolmasına neden olmakla kalmaz, birebir vakitte kişinin onuru, saygınlığı ve toplumsal imajı ziyan görür. İnternete sızdırılan imgeler, bir kişinin ömrünü alt üst edebilir, ailevi ve toplumsal münasebetlerini olumsuz etkileyebilir. Bu durumda cezai sorumluluk daha da ağırlaşır.
Aynı halde, işletme sahibinin de sorumluluğunun artacağını söyleyebiliriz. Gerçekten, bu olay özelinde de işletme sahibinin olaya göz yumması ve mağduriyetin oluşmasına mahzur olmamış olmaması kelam konusu ise işletme sahibine yöneltilecek yasal süreçlerin de karşımıza çıkacağından kuşkum yok.
4- BU DURUMDA MAĞDUR OLAN BİREYLER NASIL BİR TÜREL YOL İZLEMELİ?
İlk olarak mağdur, durumu savcılığa bildirerek hata duyurusunda bulunmalı. Bu sayede, suçluya yönelik cezai süreç başlatılabilir ve mağdurun haklarının korunması sağlanır. Saklılık ihlali, kişilik haklarının önemli biçimde ihlaline yol açtığı için mağdur hakları en üst seviyede korunur.
İnsanlar bu türlü bir durumla karşı karşıya kaldıklarında ya da imgeleri internette yahut farklı mecralarda yayınlandığında, durumu acilen savcılık kurumuna bildirmeliler. Özellikle biz avukatlar, şantaj maksadıyla bayanların mahrem imgelerinin kullanılması istikametindeki tehditler ile sık sık karşılaşıyor, bu ve gibisi hataların önüne geçebilmek için önemli bir gayret veriyoruz.
5- TAZMİNAT DAVASI AÇILABİLİR Mİ?
Manevi tazminat davası açılabilir. Manevi tazminat, mağdurun ruhsal ziyanlarını ve yaşadığı travmayı telafi etmeye yönelik bir talep. Tazminat davası açan mağdur, ruhsal raporlar, şahit sözleri ve öbür kanıtlarla davayı güçlendirebilir. Mahkemeler, mağdurun yaşadığı travmanın büyüklüğünü göz önünde bulundurur ve bu doğrultuda tazminat ölçüsünü belirler.
6- MAĞDURİYETİN İSPATI İÇİN KAMERA MANZARASI DIŞINDA ÖBÜR HANGİ KANITLAR KIYMETLİDİR?
Kamera imajları, failin hareketlerini ve cürmün işlendiğini doğrulamak için en kıymetli kanıt olmasına karşın, fizikî ispatlar ve şahit tabirleri de hatanın ispatı için kıymetli bir rol oynar. Öncelikle, mağdurun saklılık ihlaline uğradığı yer tespit edilmeli. Otel odası, bungalov üzere alanlarda zımnî kameraların yerleştirildiği yerler şahsen incelenmeli ve kabahatin işlendiği bölge net bir biçimde belirlenmeli.
Ayrıca, mağdurun yaşadığı ruhsal etkiyi ve travmayı belirleyen ruhsal raporlar da kanıt olarak kabul edilir. Mağdurun yaşadığı ruhsal bozukluklar, ıstıraplar ve dehşetler, mahkemede tazminat davasının güçlü bir temele oturmasına imkan tanır.
Ayrıca, olayın işlendiği periyottaki şahit tabirleri de hatanın işlendiğini ispatlamak ismine son derece değerli. Şahitler, mağdurun yaşadığı mağduriyet hakkında mahkemeye bilgi verebilir. Bunlara ek olarak, kamera yerleştirilmesi ve imgelerin berbata kullanılması durumunda, dijital kanıtlar de büyük değere sahip.
7- İŞLETMELERİN GENEL OLARAK KAMERA YERLEŞTİRİRKEN UYMASI GEREKEN TÜREL KURALLAR NELERDİR?
Güvenlik tedbirleri almak, iş yerinin sorumluluğunda lakin bu tedbirler kişinin özel hayatını ihlal etmeden alınmalı. İşletme sahipleri, kameraların yerleştirileceği alanları ve bu kameraların maksadını müşterilerine açıkça bildirmekle yükümlüdürler. Bilhassa oteller ve tatil köyleri üzere alanlarda, zımnilik ihlali yaşanmaması için müşterilere, kameraların yalnızca güvenlik emeliyle kullanılacağı bildirilmeli.
Kameraların, mahrem alanlara, yani otel odaları, bungalovlar yahut banyolar üzere alanlara yerleştirilmesi yasak. İşletmeler, kameraların sırf ortak alanlarda yerleştirilebileceğini ve yalnızca güvenlik emeliyle kullanılabileceğini bilmeli. Ayrıyeten, kamera kayıtlarının, sırf güvenlik emeliyle saklanması ve kayıtların üçüncü şahıslarla paylaşılmaması da işletme sahiplerinin yükümlülüklerinden.
