KRİZİ NEREDEN ANLARIZ?
‘Kadınlarda mide yanması, bulantı, kusma görülebilir’
◊ Göğüste baskı, yanma, sıkışma yahut (sanki biri oturmuş gibi) yük hissi varsa, bilhassa bu his kollara (genelde sol kola), çeneye, boyna yahut sırta yayılıyorsa bu önemli bir ikazdır.
◊ Apansız ortaya çıkan yahut idmanla açıklanamayan nefes alamama hissi.
◊ Soğuk, yapışkan bir terleme, bilhassa göğüs ağrısı yahut halsizlikle birlikteyse…
◊ Kalbin sistemsiz, çok süratli yahut ‘atlıyor gibi’ atması (aritmi) ekseriyetle zararsız olabilir (stres, kafein üzere nedenlerle). Ancak göğüs ağrısı, çarpıntı, bayılma hissi yahut nefes darlığıyla birleşirse acil olabilir.
◊ Kalbin gereğince kan pompalayamaması (düşük tansiyon yahut ritim bozukluğu nedeniyle) baş dönmesine yahut bayılmaya yol açabilir.
◊ Boyun ağrısı, çenede rahatsızlık yahut kollarda (özellikle solda) uyuşma/acı, klasik olmayan ancak kıymetli belirtilerdir.
◊ Bilhassa bayanlarda kalp krizi hazımsızlık yahut mide yanması üzere hissedilebilir. Açıklanamayan bulantı yahut kusma da buna eşlik edebilir.
◊ Günlük işleri yapamayacak kadar ani ve şiddetli yorgunluk bilhassa başka belirtilerle birlikteyse kalp problemine işaret edebilir. (Doç. Dr. Onur Baydar)
NELERE DİKKAT ETMELİ?
‘Bel, erkeklerde 94, bayanlarda 80 cm’den fazla olmamalı’
◊ Araştırmalar bel etrafı genişliğinin kalp krizi, hipertansiyon, diyabet üzere hastalıkların görülme sıklığını arttırdığını gösteriyor. Bu durum damar sertliği gelişimini hızlandırıyor, berbat kolesterol düzeyini (LDL) ve kan basıncını yükseltiyor, ayrıyeten kan şekeri istikrarını bozup tip 2 diyabete neden olabiliyor. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) bilgilerine nazaran, göbek deliği hizasından mezurayla ölçüm yapıldığında bel etrafı erkeklerde 94 cm ve bayanlarda
80 cm üzerindeyse kalp-damar hastalığı riski artıyor. Bununla birlikte bel kalınlığı tek başına kesin bir teşhis aracı değil lakin öteki risk faktörleriyle birleştiğinde kritik bir ihtar haline geliyor.
◊ Bacaklarda bilhassa yürürken ortaya çıkan ve dinlenmeyle geçen ağrılar periferik arter hastalığı olarak isimlendirilen bacak atardamar tıkanıklığına işaret edebilir. Bu durum sadece bacak damarlarını değil, tıpkı vakitte kalp damarlarını da etkileyecek bir damar hastalığına işaret edebilir. (Doç. Dr. Selçuk Görmez)
RİSK FAKTÖRLERİ NELER?
Kötü kolesterol, diyabet ve insülin direnci…
◊ Kolesterol bedenimiz için gerekli olan lakin yüksek düzeylerde kalp hastalığı riskini arttıran bir husustur. İki temel çeşidi vardır. LDL makûs kolesterol olarak bilinir. HDL ise uygun kolesteroldür, damarları temizler. Öbür bir kan yağı tipi olan trigliseridin yüksek pahaları damar sıhhatini tehdit eder. Yüksek LDL ve trigliserid seviyelerinin kalp krizi ve felç riskini arttırdığı kesin olarak biliniyor.
◊ İnsülin direnci ve diyabet, damar duvarında yapısal hasara yol açarak ateroskleroz (damar sertleşmesi) sürecini hızlandıran rahatsızlıklardır. Bu durum trigliseritle LDL kolesterol (kötü kolesterol) düzeylerini yükseltirken HDL kolesterol (iyi kolesterol) seviyelerini düşürür. Yapılan çalışmalar, insülin direnci ve diyabetin kalp hastalığı riskini 2 ila 4 kat arttırdığını gösteriyor. Çalışmalar tiroit hormon dengesizlikle-
rinin de kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, hipertansiyon ve ateroskleroz riskini bariz formda arttırdığını ortaya koyuyor. (Doç. Dr. Selçuk Görmez)
DEĞERLER NASIL OLMALI?
‘Erken yaşta bakılarak gelecekteki durum ölçülebilir’
◊ Lipoprotein (a), hs-CRP, homosistein, NT-proBNP üzere biyobelirteçler, klâsik formüllerden (EKG, kan basıncı, idrar analizi vs.) daha erken ve daha yanlışsız risk varsayımı yapabiliyor. Lipoprotein (a) ömür uzunluğu yüksek kalp krizi riskiyle bağlı ve bilhassa erken yaşta ölçülerek gelecekteki risk iddia edilebiliyor. Hs-CRP, kronik inflamasyonun göstergesi. Yüksek seviyede olması uzun vadeli kardiyovasküler riskle kontaklı. NT-proBNP seviyeleri kalp üzerindeki gerilim yükünü yansıtıyor. Yüksek homosistein düzeyleriyse damar hasarını gösteriyor. (Doç. Dr. Selçuk Görmez)
Kolesterol:
◊ LDL: 40, bayan >50 mg/dL
◊ Trigliserit:
