ABD Başkanı Donald Trump’ı göreve geldiği 20 Ocak’tan bu yana ikinci defa ziyarete giden İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Beyaz Saray cinsinde umduğunu bulamamış üzere görünüyor. Türkiye’yi “şikâyete” gittiği Trump’tan Türkiye övgüsü dinleyen Netanyahu, ajandasındaki öteki bahis başlıklarında da aradığı takviyesi bulamadı. İsrail Başbakanı’nın gündemindeki İran tehdidi ve gümrük vergileri üzere mevzularda da Trump İsrail lehine taahhütler vermekten kaçınırken, ülke basını Netanyahu’yu topa tuttu. Times of Israel gazetesi Oval Ofis’teki görüşmeyi Netanyahu’ya vurulan “üç darbe” olarak nitelendirirken, Türkiye konusu da bunlardan biriydi.
BASKI EFORU VARDI
Beşar Esad rejiminin devrildiği 8 Aralık 2024’ten sonra Suriye’deki askeri altyapıya yönelik büyük bir hücum harekâtı düzenleyen İsrail, ayrıyeten ülkenin güneyindeki işgalini de güvenlik telaşlarını münasebet göstererek genişletmişti. Türkiye’nin yeni Şam idaresiyle kurduğu yakın bağlantıdan rahatsızlığını lisana getiren Tel Aviv idaresi bilhassa son periyotta Türkiye’ye yönelik bu hususta baskı oluşturma uğraşındaydı. İsrail basını Ankara-Şam ortasındaki askeri işbirliği yakınlaşmasını İsrail’e yönelik bir güvenlik sorunu olarak satmaya çalışırken, İsrailli bakanlar da Türkiye’nin bölgede oynadığı etkin rolden rahatsızlığını açıkça dillendirmeye başladı. Gerçekten Türkiye’ye karşı aradığı dayanağı Şam’da ve bölge genelinde bulamayan İsrail Başbakanı, Washington’a hareket etmeden evvel gündem unsurlarından birinin de İsrail-Türkiye ilgileri olacağını duyurdu.
‘GÜÇLÜ, AKILLI, SEVİYORUM’
Oval Ofis açıklamalarında Türkiye konusunu Trump’tan evvel gündeme getiren Netanyahu, “Suriye’nin Türkiye tarafından İsrail’e saldırmak için bir üs olarak kullanılabileceği” tezini yineledi ve mümkün bir çatışmadan kaçınmak için “ABD Başkanı’ndan daha yeterli bir aracı” bulamayacaklarını tabir etti. Soru üzerine mevzuya giren Trump ise Netanyahu’nun “endişelerinden” çok Türkiye ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a övgülerde bulundu. Erdoğan ile birbirlerini çok sevdiklerini belirten ABD Başkanı, Türkiye ile hiç sorun yaşamadıklarını söyledi. Trump, Türkiye’nin Suriye’deki tesirli rolüne atıfta bulunarak Cumhurbaşkanı Erdoğan için, “Bakın güçlü bir adam, çok akıllı bir adam, kimsenin yapmayı beceremediği bir şeyi yaptı” dedi. Netanyahu’ya dönerek, “Senin Türkiye ile rastgele bir sorunun varsa çözebiliriz” diyen ABD Başkanı, “Tabii makul olman lazım” diye konuştu.
TEL AVİV’E VERGİ VE ‘ÇOK PARA VERİYORUZ’ ŞOKU
Times of Israel gazetesi dışında muhafazakâr Hayom, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Siyonist İsrail’e” yönelik bedduasından iki hafta sonra Trump tarafından Netanyahu’nun önünde övüldüğüne dikkat çekti. Amerikan The Hill de Trump’ın Erdoğan ile yakın alakasının Netanyahu için “çetrefilli bir konu” olduğunu yazdı. ABD Başkanı, Netanyahu’ya diğer konu başlıklarında da umduğunu vermedi.
Trump, İran konusunda İsrail’i desteleyen açıklamalar yapmak yerine Washington-Tahran ortasında görüşmelerin başlayacağını duyurdu. Amerikan Axios haber sitesi Netanyahu’nun Washington’da İran ile ilgili bilgilendirildiğini belirtirken Hayom gazetesi İsrail heyetinin hususla ilgili evvelden bilgilendirilmediğini yazdı. Trump idaresinin uygulamaya koyduğu ve İsrail’e de yüzde 17’lik oranla uygulanan ek gümrük vergilerinde de Netanyahu ABD Başkanı’ndan ayrıcalıklı bir yaklaşım görmedi.
Hatta Trump’ın, “Unutmayın, biz İsrail’e çok yardımcı oluyoruz. İsrail’e yılda 4 milyar dolar veriyoruz, bu çok. Bunu herkes yapmıyor” tabirlerini kullandıktan sonra Netanyahu’yu bunun için tebrik etmesi, İsrail basınında “alaycı” bir hal olarak algılandı. Netanyahu, Washington’a hareket etmeden evvel gümrük vergileri sonrası Trump ile görüşecek birinci önder olmasının iki ülke ortasındaki güzel bağların göstergesi olduğunu söylemiş, ziyaretten bir gün evvel Tel Aviv idaresi tüm ABD mallarına gümrük vergisini kaldırdığını duyurmuştu.
İSRAİLLİ GAZETECİ: UTANÇ VERİCİYDİ
Özellikle ABD-İsrail bağlantılarına yönelik çalışmalarıyla tanınan İsrailli gazeteci Barak Ravid de görüşmeyi, Netanyahu’nun “en makûs Oval Ofis ziyareti” olarak tanımladı. Netanyahu’nun başka ABD Liderlerine karşı tepki gösteren bir tutumu olduğunu belirten Ravid, Trump karşısında ise “oturup, gülümseyip, sessizce (söylenenleri) kabullendiğini” söz etti. Ravid, yaşanan durumun Netanyahu için “utanç verici ve küçük düşürücü” olduğu yorumunu yaptı.
ÇİN’E YÜZDE 104’LÜK VERGİ YÜRÜRLÜKTE
Trump’ın telaşlara yol açan yeni vergi uygulamalarından en çok rahatsız olan ülkelerden Çin’in misillemesine karşılık veren ABD, Çin’e yüzde 104’lük vergi uygulamasının yürürlüğe girdiğini duyurdu. Trump, 2 Nisan’da Çin’den ithalata yüzde 34 vergi getirmiş, Çin de reaksiyon olarak birebir oranda ek tarife uygulayacağını duyurmuştu. Trump, misillemeleri nedeniyle Çin’i yüzde 50 ek tarife uygulamakla tehdit etmişti.
