Sam Dicken, paketli eserler başta olmak üzere çok işlenmiş besinlerin mümkün ziyanları üzerine çalışan bir bilim insanı. Lakin bu mevzuda dünyanın önde gelen uzmanlarından biri olmasına rağmen, çok tüketimi epey kolay olan bu besinlerin tuzağına vakit zaman Dicken da düşüyor.
Çalışmalarını Londra’da bulunan Obezite Araştırmaları Merkezi’nde sürdüren Dicken, Business Insider’a yaptığı açıklamada, “İştahım çok açık. Yedikçe yemek benim için çok kolay” dedi.
Ancak Dicken, besin pahası yüksek olmayan besinleri tüketirken çoka kaçmamak için etiketlere bakıp “Aşırı işlenmiş mi?” sorusunu sormaktan daha fazlasını yapmanın mümkün olduğunu belirtti. Dicken kendi uyguladığı kolay taktikleri de anlattı.
Herhangi bir konut mutfağında bulamayacağınız stabilize ediciler ve kıvam artırıcılar kullanılarak üretilen çok işlenmiş besinler, market raflarında uzun müddet dayanmasıyla ve pazarlama kampanyalarıyla dikkatimizi çekiyor.
Dicken, çok işlenmiş besinleri çok fazla yemenin sebeplerinden birinin iştah açıcı bir yaş, tuz ve şeker kombinasyonuna ve yumuşak bir kıvama sahip olmaları olduğunu söyledi.
Bütün bunlar bu besinlerin güç yoğunluğunun yüksek olması manasına da geliyor. Bir öteki deyişle bu besinlerin 1 gramında hayli yüksek ölçüde kalori bulunuyor.
Aşırı işlenmiş besinler, obezite, tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve çeşitli kanserler üzere pek çok sıhhat problemiyle ilişkilendiriliyor. Bilim insanları bu sıkıntılara yol açan şeyin katkı unsurları mi sürece süreci mi yoksa çok işlenmiş besinlerin besin içeriği mi olduğu sorusuna karşılık vermek için çalışmayı sürdürüyor.
Dicken, “aşırı işlenmiş gıdalar” başlığının hayli muğlak bir kategori olduğuna dikkat çekerek, “Ben iştahımı denetim altında tutmak ve o gıdayı yiyip yemeyeceğime karar vermek için şu üç şeye bakıyorum” dedi.
ENERJİ YOĞUNLUĞU
Dicken, “Doymak için çok büyük ölçüde yemek yemem gerekiyor. Bu nedenle birinci baktığım şeylerden biri o besinin güç yoğunluğu oluyor” dedi.
Sebzeler ve meyvelerin güç yoğunluğu o kadar yüksek değil zira gram başına içerdikleri kalori ölçüsü epeyce az. Dicken, bu nedenle canının istediği kadar zerzevat meyve tükettiğini lakin çikolata ya da şekerle tatlandırılmış içecekler üzere besinlerin güç yoğunluğunun yüksek olduğunu belirtti.
Dicken, “1000 kalorilik çilek dev bir yığın oluşturur. 1000 kalorilik çikolata ise tabakta küçücük görünür. Bu nedenle süpermarkete gittiğimde her vakit güç yoğunluğuna bakmak zorundayım. Bunun benim için büyük bir faktör olduğunu biliyorum” dedi.
KIVAM
Dicken, çok işlenmiş besinlerin düşük lif içeriği nedeniyle yumuşak ve yemesi kolay bir kıvama sahip olduğunu vurguladı. Örneğin peynir patlağı birçok atıştırmalığı avuçla ağzınıza atıp çiğnemeye bile gerek duymadan birkaç saniye içinde yutmanız mümkün.
Dicken bu nedenle acıktığı vakit havuç ya da ceviz üzere gevrek şeyler tercih ettiğini belirterek, “Enerji yoğunluğu yüksek kıvamı yumuşak bir atıştırmalığı çok tüketmeniz çok kolaydır” sözlerini kullandı.
Beynin mideye “Doydum” sinyalini göndermesinin 20 dakika sürüdüğünü hatırlatan Dicken, “Ağır ağır çiğnemek ve her bir lokmayı daha uzun müddette yutmak, bedeninize doyduğunu hissetmesi için vakit veriyor ve çok yemenizi önlüyor” tabirlerini kullandı.
TAVSİYE EDİLEN BESLENME YÖNERGELERİ
Dicken her şeyin ötesinde, sıhhat otoritelerinin belirlediği ulusal beslenme yönergelerini izlemeye çalıştığını, günde 5 porsiyon zerzevat ve meyve yediğini, tuz, şeker, doymuş yağ ve kırmızı eti sonlandırdığını ve bol ölçüde taze eser tükettiğini vurguladı.
“Daha az çok işlenmiş besin tüketmeye çalışmak beslenmenizi güzelleştirir zira daha fazla taze, işlenmemiş besin hazırlayıp yemenizi gerektirir” diyen Dicken, “Ancak bu biçimde ulusal beslenme yönergelerine yaklaşamıyorsanız, o vakit kaideleri zorlamayın” dedi.
Aşırı işlenmiş besinlerin kolay ulaşılabilir ve pratik olduğuna dikkat çeken Dicken, “Örneğin meşgul bir ebeveyn beslenmesinde, çok işlenmiş besin sınıfına giren protein tozu ya da evvelce pişirilmiş yemekler büyük yer tutuyorsa, bunları tüketmeye son vermek beslenme açığına neden olabilir” diye konuştu.
