Hıdırellez nedir, ne vakit kutlanır? Mayıs ayının gelmesiyle birlikte bilhassa dilek dileyecekler ve Hıdırellez aktiflikleri için hazırlık yapacaklar merak içerisinde bu sorunun karşılığını araştırıyor. Pekala, 2025 yılında bu yıl Hıdırellez ne vakit, neden kutlanır, ne yapılır? Merak içerisinde ayrıntıları haberimizde derledik. İşte ayrıntılar…
HIDIRELLEZ NEDİR?
Hıdırellez ya da Hıdrellez, Orta Asya, Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar’da kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak isimlendirilen Hıdırellez günü, dünyada darda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile denizlerin hakimi olduğuna inanılan İlyas’ın yeryüzünde buluştukları gün olarak düşünülür ve kutlanır.
HIDIRELLEZ NE VAKİT KUTLANIR?
Hıdrellez bahar bayramı niteliğinde kutlanan mevsimlik bayramlardandır. Hıdrellez Hızır ile İlyas isimlerinin birleştirilmesinden meydana gelip, yazın başlangıcı sayılan 6 Mayıs (Rumi 23 Nisan) gününe verilen isimdir.
Her yıl 5-6 Mayıs’ta kutlanan Hıdırellez, 2017 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne alınmıştı. Baharın gelişi, tabiatın canlanması ile hayatlarına rahmet dolmasını uman beşerler, 5 Mayıs akşamından 6 Mayıs sabahına kadar süren Hıdırellez’i çeşitli etkinliklerle geçirirler.
Hıdırellez inanış ve ritüellerine örnekler veren Doç. Dr. Özlem Güzel, şöyle sıraladı:“Bereket ve talih için tepsi içine çeşitli tahıllar, ekmek ve su bırakılır. Gün doğmadan çiçek ve otların üstündeki çiğler toplanarak sütün içine koyup, süt mayalanır. Karınca yuvasından toprak alınıp, toprak kesesi yapılır. Kese mutfağa konur. Dolaplar, yağ kapakları, un çuvalları, kapı, pencere, ambar, cüzdan ve yiyecek kapılarının ağzı bereketli olsun diye açık bırakılır. İçinde para olan keseler gül koluna asılır. Pencere önlerine para bırakılır. Gül ağacına para asılır. Sonraki gün para alınıp, cüzdana konur ve yıl boyunca harcanmaz. Konutlara yeşil kollar ve çiçekler asılır. Köylerde Hıdırellez günü sabah namazı kılınıp, tarlalar dolaşılır ve ambara/depolara gelinip rahmet dilenir. Kuraklık var ise yağmur duası yapılır. Talih ve kısmet açmak için evlenme çağına gelen kızların başlarında kilit açılır, meskende olan sandık kapakları açık bırakılır. Kızların başörtülerine gül yağı dökülür. Tuzlu ekmek pişirilip, bacaya/çatıya bırakılır. Genç kızlar yatarken evlenme niyeti edip yatarlar. Şanslı iseler Hızır düşlerinde evlenecekleri eşlerini gösterir. Tekrar kısmeti kapalı olduğu düşünülen kişi odaya kitlenir. Sabah genci odaya kilitleyen kişi namaz kılıp, kısmeti açılsın diye dua edip evlenmesi istenilen kişinin oda kapısının kilidini açarak uyandırır. Bir diğer ritüelde niyet küpü hazırlanır, evlenmek isteyenler içine takılarından koyar. Küp sabaha kadar gül ağacı tabanında bekletilir. Sonraki sabah maniler ile küp açılır. Makûs güçten korunmak ve arınmak için ahır ve konut kapılarına, pencerelere ısırgan otu ya da yeşil bitkiler asılır. Bütün yılın makus gücünden ve günahlardan arınmak için eski eşyalardan büyük bir ateş yakılır ve üzerinden atlanır. Sağlıklı olmak için sabah erkenden dereye gidip yıkanılır. Dileklerin tutması için dilek tutulan objenin resmi kağıda çizerek bir gül ağacının koluna asılır. Gün doğmadan dilek kağıtları nehire, denize ve ya dereye atılır.
Gül ağacının altına dileği tutulan konut üzere ögelerin maketleri yapılır ya da çizilir. Çocuk sahibi olmak isteyenler beşik yapıp içine bebek bırakır. Dilek tutularak ağaç etrafında dönülür, mum yakılır. Bazen de kıyıda kumların üzerine dileklerin resmi çizilir. Ağaçlara dilekler ile bez kesimleri bağlanır. Sıhhat, şifa ve hoşluk için gül kısmına eşyalar asılır ve sabah giyilir. Hastalar yeşil alanlara çıkarılır, yerde çimenlerin üzerinde yuvarlanır. Hastaların elbiseleri gül kısmına asılır. Hıdırellez sabahı su kenarına gidilir, el ve yüz yıkanır. Hastalıklardan kurtulmak için ağaca salıncak kurulup sallanılır. Gece bir kovaya su konur, sabah bu su ile yıkanılır. Çeşitli otlar toplanıp, kaynatılan su ile yıkanılır. Hoşlaşmak ya da bedendeki hastalıklarından kurtulmak için sabah bitkilerin üstünden çiğ toplanır, banyo suyuna karıştırılır. Ya da sabah erkenden yakınlarda bulunan su kaynaklarından su alınır, bu suyla banyo yapılır.”
