Takvimler 16 Nisan 1964’ü gösterirken, Aylesbury Kraliyet Mahkemesi, ortalarında Robert Welch’in de bulunduğu 12 kişi hakkında kararını verdi. Mahkeme salonu kararı duymak isteyenlerle hınca hınç doluydu. Welch’in 14 yıl sonra BBC’de yayınlanan ‘Man Alive’ belgeselinde dediğine nazaran, “İnsanlar kararın açıklanmasını izlemeye gelmişti. Bir tiyatro oyununun en dramatik sahnesi üzereydi. Öte yandan Orta Çağ’daki mahkemeleri hatırlatan ortam birebir vakitte biraz da tüyler ürperticiydi”.
Ne var ki izlemeye gelenlerin haksız olduğunu söylemek de mümkün değildi. Çünkü Welch ve öteki mahkumlar, İngiltere tarihinin en büyük ve en savlı hırsızlıklarından biri olan Büyük Tren Soygunu’nu hayata geçiren takımdı.
Glasgow’dan Londra’ya gitmekte olan bir Kraliyet Posta Servisi trenini durduran soyguncular 2,6 milyon sterlin (bugünkü pahası 50 milyon sterlinin üzerinde) para dolu çuvalları alıp rahatlıkla uzaklaşmıştı. O kadar ki Welch’in yargılandığı sırada, polis hala soygunda rol oynadıkları kuşkusuyla üç kişiyi arıyordu.
Bu incelikle planlanmış soygunu gerçekleştirebilmek için Londra’nın en büyük iki kabahat çetesinin 15 üyesi birlikte çalışmıştı. Her bir gangsterin planda farklı bir rolü vardı. Genç bir muhabirken soygunu BBC için takip eden Reginald Abbiss, 2023 yılında ‘Witness History’ podcast’ine yaptığı açıklamada durumu, “Bu büyüklükteki bir soygunu gerçekleştirebilmek için muhakkak bir yeteneğe, yüreğe ve aşikâr hünerlere sahip olmanız gerekir. Bu çeteler bir ortaya gelmişlerdi zira pek çok marifete muhtaçlıkları vardı” kelamlarıyla özetliyordu.
Jack Mills
MAKİNİSTİN BAŞINA SOPAYLA VURDULAR
Soygun sırasında takvimler 8 Ağustos 1963’ü saatler ise 03.00’ü gösteriyordu. Soyguncuların planında birinci adım alarm verilmesini önlemek için telefon sınırlarını kesmek oldu. Akabinde tren yolundaki sinyalleri bozup daima kırmızı yanmasını sağladılar. Abbiss’in tabirleriyle, “Yeşil ışığın üzerine bir eldiven takmışlar, kırmızı ışığı da ucuz bir aküye bağlamışlardı. Bunun emeli makinisti yavaşlatmaktı”.
Kırmızı ışığı gören makinist Jack Mills treni durdurdu, yardımcısı David Whitby de ray kenarındaki telefonlardan birini kullanarak sorunun ne olduğunu öğrenmek için trenden indi. Whitby telefonun başına gelip kabloların kesik olduğunu gördüğünde, üstlerinde bir örnek tulumlar olan maskeli soyguncuların tuzağına düşmüş oldu. Birebir dakikalarda bir öteki maskeli soyguncu da Mills’i etkisiz hale getirmek için trene bindi. Mills direnmeye çalışınca, bir öbür çete üyesi başına vurarak makinisti bayılttı.
Abbiss, “Planın işleyişindeki tek aksaklık makinistin direnmeye çalışmasıydı. Soygunculardan biri Mills’in başına bir sopayla vurunca kanlar içinde kalan adam yere yığılmıştı” dedi.
MEMURLARIN OLAN BİTENDEN HABERİ YOKTU
Soyguncuların içerideki kaynaklarından aldığı bilgiye nazaran, paralar ve kıymetli paketler, trenin birinci iki vagonunda taşınıyordu. Üstelik o hafta sonu bir resmî tatil olduğu için trende olağandan daha fazla para vardı.
Trende polis yoktu lakin 70’ten fazla postane memuru vardı. Memurlar çoğunlukla sonlardaki vagonlarda seyahat ediyor ve mektupları tasnif etmekle uğraşıyordu. Soyguncular hazırlık evresinde trenin tertibini de araştırdıkları için bu ayrıntılar hakimdi. Bu nedenle trenin birinci iki vagonunu ayırıp öbür bir yere götürmeyi ve orada boşaltmayı planlamışlardı.
Ancak bu noktada bir sorun yaşandı. Abbiss, “Treni sürmeyi bilen soyguncu bunu yapamayınca Jack Mills’i yattığı yerden kaldırıp treni sürmesi için tehdit etmek zorunda kaldılar. Mills treni 1,5 kilometre uzaktaki buluşma noktasına götürmeyi başardı. Çetenin büyük çoğunluğu burada bekliyordu. Posta memurlarını taşıyan öteki vagonlar geride kalmıştı. Memurlar trenin lokomotifinin çoktan gittiğinden habersiz zarfları tasnif etmeye devam ediyordu” tabirlerini kullandı.
15 DAKİKADA 2,5 TON PARA ÇALDILAR
Hâlâ kan kaybetmekte olan Mills’e birinci iki vagonu Bridego Köprüsü’nde durdurması söylendi. Burada soyguncuların geri kalanı vagonlara binip posta memurlarını etkisiz hale getirip yüzükoyun yere yatırdı. Soyguncular birbirine kelepçelenmiş haldeki Mills ve Whitby’i de memurların yanına getirdi.
Soyguncular treni boşaltmak için kendilerine 15 dakika vermişti. Bu müddette alabildiklerini alıp kalanını trende bırakacaklardı. Bir zincir oluşturup 2,5 ton para içerek 120 çuvalı park halindeki arazi araçlarına yüklediler. 15 dakikanın akabinde soyguncular, posta memurlarına oldukları yerde kalmalarını ve yarım saat boyunca polise haber vermemelerini söyleyip araçlarına binerek gecenin karanlığında kayboldu.
2013 yılında BBC One kanalında yayınlanan iki kısımlık tarihi dizi ‘The Great Train Robbery’ de bu büyük soygunu husus ediniyordu. Chris Chibnall’un yönettiği dizinin başrollerinde Robert Glenister, Jack Roth, Luke Evans üzere isimler yer alıyordu. Dizinin birinci kısmı olayı soyguncuların, ikinci kısmı ise polislerin bakış açısından anlatıyordu.
İNGİLTERE KAMUOYU ÇOK ETKİLENMİŞTİ
Soygunun akıl almaz bir cüretkârlıkla gerçekleştirilmiş olması ve çalınan paranın büyüklüğü, İngiltere kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Soyguncuları arayan polisin operasyonuyla ilgili haberler sonraki haftalarda ülke basının manşetlerini süsledi. Fakat soygunun planlanmasındaki ve uygulanmasındaki hassasiyete rağmen, soyguncuların değerli bir kısmı bir yıl içinde yakayı ele verdi.
Soygunla ilgili soruşturmayı yürüten Polis Müfettişi Malcolm Fewtrell, 1964’te BBC’ye yaptığı açıklamada, “İlk bakışta çok âlâ planlanmış bir işti. Fakat uygulama kademesi tam bir felâketti. Görünen o ki düşündükleri kadar zeki değillerdi” tabirlerini kullanıyordu.
Kamuoyu, soyguna “romantik” bir olay gözüyle bakıyordu lakin mahkemenin yargıcı tıpkı fikirde değildi. Yargıç soygunculara en ufak bir müsamaha göstermenin “kesinlikle kötü” bir şey olacağını söylemişti.
Buster Edwards, gazetede Biggs hakkında çıkan haberi okuyor
TOPLAM 307 YIL CEZA VERDİ
Abbiss, ‘Witness History’ podcast’inde, “Edmund Davies isimli yargıcın yarım saat içinde 307 yıl mahpus cezası vermesinin akabinde mahkeme salonunda bir şok dalgası dolaştığını hatırlıyorum” diyordu. Soygunculara verilen ceza, o devir için İngiltere tarihinin en büyüklerinden biriydi. Hiç kimsenin ölmediği ve soygunda bir ateşli silah kullanılmadığı da düşünüldüğünde, cezanın tartısı uygunca artıyordu.
Soygunculardan biri olan Tommy Wisbey, ‘Man Alive’ belgeselinde, “Uyuşup kalmıştım, 30 yıl dışında bir şey düşünemiyordum. ‘Ne vakit çıkacağız? Asla çıkamayacağız’ diyordum” derken bir öteki çete üyesi olan Gordon Goody de “Bence durumu fakat birkaç gün sonra idrak ediyorsunuz. Ne olduğunu o vakit anlıyorsunuz. Yani aşağıdayken her şey biraz latife üzere, maskaralık üzere geliyor. Lakin derinlerde bir yerde sanırım mideniz bulanıyor” sözlerini kullanıyordu.
Yargıç, kararını açıklarken Mills’e yönelik atak nedeniyle bu kadar ağır bir ceza verdiğini belirterek, “O sarsılmış makinisti gören hiç kimse, silahlı soyguncuların gerçekleştirdiği organize bir akının, kanunlara uyan vatandaşlar üzerindeki dehşet verici tesirinden kuşku etmez” sözlerini kullanmıştı. Mills o günden sonra bir daha hiç çalışmadı ve 1970 yılında lösemi nedeniyle hayatını kaybetti. Whitby ise bir sonraki yıl şimdi 34 yaşındayken kalp krizi sonucu ömrünü yitirdi.
YARGICIN VERDİĞİ CEZA ÇOK TARTIŞILDI
Ancak bilhassa soyguncular ortasında, verilen cezanın işlenen suça oranla çok ağır olduğu, bunun sebebinin de soygunun İngiltere devletini utandırması olduğu inancı yaygındı. Soygunculardan Roy James, 1978’de BBC’ye yaptığı açıklamada, “O an, duruşmalar boyunca üzerimde taşıdığım utançtan kurtuldum zira Edmund Davies’in yüksek mahkeme yargıcı olarak pozisyonunu ve ardındaki devlet dayanağını intikam almak için kullandığını hissetmiştim. Kendini benimle ve benim olduğum her şeyle birebir düzeye koymuştu” diyordu.
Abbiss ise 2023’teki açıklamalarında, “Yargıç Davies’in sert davranmasının iki sebebi olduğu düşünülüyordu. Bunlardan biri makiniste uygulanan şiddet, ikincisi de hükümetin, posta yönetiminin ve İngiltere Tren Yolları’nın bu biçimde hazırlıksız yakalanmasıydı. Devletin de duruma hâkim olamayabilen insanlardan oluştuğu gözler önüne serilmişti” sözlerini kullanıyordu.
Ronnie Biggs ve oğlu Michael Brezilya’da
İKİ SOYGUNCU MAHPUSTAN KAÇTI
Soyguncuların ünü, iki adedinin mahpustan dramatik bir biçimde firar etmesiyle daha da arttı. Firarilerden biri, çetenin muhasebecisi pozisyonunda olan Charles Wilson’dı. Duruşmadan dört ay sonra mahpustan kaçan Wilson, dört yıl sonra Kanada’da yakalandı ve sonraki 10 yılını parmaklıklar gerisinde geçirdi.
Ronnie Biggs isimli soyguncu ise kararın açıklanmasından 15 ay sonra firar etti. Londra’da bulunan Wandsworth Cezaevi’nde tutulan Biggs, halatları kullanarak yaptığı merdiven yardımıyla kaçmıştı. Estetik ameliyat geçirip İspanya, Avustralya, Brezilya üzere ülkelerde yaşayan Biggs, neredeyse 40 yıl boyunca yakalanamadı. 2001 yılında tedavi görmek için kendi isteğiyle İngiltere’ye dönen Biggs, cezasının kalanını çekmek üzere tekrar mahpusa gönderildi.
1988 tarihli Buster sinemasından bir kare
SOYGUNCULARDAN BİRİNİN HAYATI SİNEMA OLDU
O gün yargılanmayan üç çete üyesi de eninde sonunda yakayı ele verdi. Soygunun beyni olduğuna inanılan Bruce Reynolds, beş yıl kaçtıktan sonra İngiltere’ye geri döndü ve yakalandı. 25 yıl mahpusa mahkûm edilen Reynolds, 10 yıl içeride kaldıktan sonra salıverildi.
Bruce Reynolds’ın hayatının birinci yıllarını babasıyla birlikte Meksika ve Kanada’da firari olarak geçiren oğlu Nick ilerleyen yıllarda Alabama 3 isimli müzik kümesini kurdu. Kümenin müziği ‘Woke Up This Morning’in mafya dizisi ‘The Sopranos’un açılış müziği olarak kullanılması enteresan bir ayrıntı olarak hafızalarda yer etti.
“Buster” lakaplı Ronald Edwards ise soygunun akabinde Meksika’ya kaçtı. 1988 yılında vizyona giren ‘Buster’ sinemasında, Genesis kümesinin solisti Phil Collins’in canlandırdığı Edwards, 1966 yılında teslim oldu ve 9 yıl mahpusta kaldıktan sonra salıverildi.
Üçüncü soyguncu James White ise üç yıllık kaçışın akabinde Kent’te yakalandı ve cezaevine gönderildi. White, 1975 yılında özgür bırakıldı.
Soldan sağa Buster Edwards, Tommy Wiseby, Jim White, Bruce Reynolds, Roger Cordrey, Charles Wilson ve Jim Hussey
Verilen cezaların uzunluğuna rağmen, Büyük Tren Soygunu’nda yer almış tüm çete üyeleri erken salıverildi. 13 yıldan uzun mühlet mahpusta kalan olmadı lakin birçok soyguncu ilerleyen yıllarda diğer hatalar nedeniyle tekrar parmaklıklar arkasına gönderildi.
Çalınan milyonlarca sterline gelince… 1964 yılında polisin paranın bulunmasını sağlayacak halde bilgi verenlere yüzde 10’luk ödül teklif etmesine rağmen, ganimetin büyük bir kısmı asla bulunamadı.
BBC’nin “‘The seçkine of the criminal world’: The men behind the Great Train Robbery” başlıklı haberinden derlenmiştir.
