Kanser günümüzde dünya çapında ve ülkemizde halk sıhhatini tehdit eden en değerli hastalıklardan biri olarak öne çıkıyor. Kalp ve damar hastalıklarından sonra 2’inci en yaygın vefat nedeni olan kanser, her yıl milyonlarca insanın hayatını olumsuz etkiliyor. Bayanlarda en sık görülen kanser çeşidi göğüs kanseri olurken, erkeklerde akciğer kanseri birinci sırada yer alıyor. Bununla birlikte kolorektal, prostat, mide ve rahim kanserlerinde de besbelli bir artış yaşandığı belirtiliyor. GLOBOCAN (Global Cancer Observatory) raporunun bilgilerine nazaran; kanser tanısı alma oranında 2040 yılında yüzde 48 artış görülecek ve yaklaşık 30 milyon şahsa yeni kanser tanısı konulacak.
Ancak kanser riski sağlıklı beslenme ve gerçek hayat stiliyle yüzde 30-40 oranında azaltılabilir. İşte yapılması gerekenler…
Yemeklerde çoka kaçmayın
Obezite, yalnızca kronik hastalıklarla değil, tıpkı vakitte; göğüs, kolorektal, özofageal, böbrek, safra kesesi, rahim, pankreas ve karaciğer dahil olmak üzere, birçok kanser tipiyle de direkt bağlı oluyor. Yağ dokusunun fazlalığı; bedende östrojen, insülin, insülin gibisi büyüme faktörü-1 (IGF-1) üzere hormonların düzeylerini yükselterek kanser oluşumuna taban hazırlayabiliyor.
Ayrıca obeziteye bağlı kronik inflamasyon bedendeki hücre hasarını artırarak kanser riskinde artışa sebep oluyor. Bu nedenle, yemeklerde çoka kaçmayarak ülkü beden tartısını korumak; hem genel sıhhat hem de kanserden korunma açısından büyük kıymet taşıyor.
Sebze ve meyveyi sofranızdan eksik etmeyin
Antioksidanlar, vitaminler, lif ve fitokimyasallar açısından varlıklı olan zerzevat ve meyveler hücre hasarını önlemeye yardımcı oluyorlar. Renkli ve çeşitli sebze-meyve tüketimi bedenin doğal savunma düzeneklerini güçlendiriyor. Bu tesirleri sayesinde kanserin oluşma riskini azaltmada epey kıymet taşımaktadırlar.
Günde 5 porsiyon (yaklaşık 400 gram) zerzevat ve meyve tüketiminin kanserden korunmada tesirli olabileceği bilinmektedir. Bilhassa koyu yeşil yapraklı sebzeler, kükürtlü sebzeler, kırmızı-mor meyveler, turuncu renkli zerzevat ve meyveler önerilmektedir.
Tam tahıllar ve lifli besinlerle bağırsak sıhhatinizi destekleyin
Tam buğday, yulaf ve bulgur üzere tam tahıllar, zerzevat ile meyveler, bağırsak sıhhatini destekleyen lif açısından güçlü besin kaynaklarını oluşturuyorlar. Günde yaklaşık 25-30 gram lif alımı sindirim sistemini düzenleyerek toksinlerin bedenden atılmasını kolaylaştırıyor. Önerilen ölçülerde lif alımı sindirim sistemini desteklerken, kolon kanseri başta olmak üzere, kimi kanser cinslerine karşı esirgeyici tesir gösteriyor.Beyaz unlu eserler yerine tam tahıl içeren besinlerin tercih edilmesi lif alımını artırmayı sağlıyor.
En riskli besinlerden uzak durun
Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) tarafından; sosis, salam ve sucuk üzere işlenmiş etler, ‘Grup 1 Kanserojen’ yani en riskli besinler olarak sınıflandırıldı. Bilhassa bu besinlerin içerdikleri nitrit, nitrat ve yüksek sıcaklıkta sürece sırasında oluşan ziyanlı bileşikler, başta kolorektal kanser olmak üzere, sindirim sistemi kanserleriyle ilişkilendirilmektedir Araştırmalara nazaran, her gün 50 gram işlenmiş et tüketen bireylerde kolorektal kanser riski yaklaşık yüzde 18 oranında artmaktadır.
Kırmızı et tüketimini sınırlayın
Kırmızı etin yüksek ölçüde ve yanlışlı pişirme formülleriyle tüketilmesi kimi kanser cinsleriyle ilişkilendiriliyor. Bilhassa haftada 500 gramdan fazla kırmızı et tüketiminin, başta kolorektal kanser olmak üzere, sindirim sistemi kanserlerinin oluşma riskini artırabileceği gösterilmiş.
Yüksek ısıda, bilhassa közde yahut mangalda pişirilen etlerde oluşan heterosiklik aminler (HCA) ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH) üzere ziyanlı bileşikler, kanserojen tesir gösteriyor. Hasebiyle kansere karşı kırmızı et tüketimi sonlandırılmalıdır. Haftada 1-2 kere, haşlama ya da fırınlama üzere sağlıklı pişirme metotlarıyla tüketmek daha inançlıdır.
Şeker ve rafine karbonhidratlardan kaçının
Aşırı şeker tüketimi obezite riskini artırarak dolaylı yoldan kimi kanser çeşitlerine yer hazırlayabiliyor. Ayrıyeten yüksek glisemik indeksli besinler bedende kronik inflamasyonu tetikleyebiliyor. Bu nedenle şekerli içecekler, tatlılar ve beyaz un içeren eserler üzere rafine karbonhidratlardan uzak durulmalı; yerine tam tahıllar, meyve, zerzevat ve doğal karbonhidrat kaynakları tercih edilmelidir.
Doymuş ve trans yağ kullanmayın
Doymuş yağlar (tereyağı, kuyruk yağı üzere hayvansal kaynaklı yağlar) ve trans yağlar (margarin, paketli atıştırmalıklar, kızartılmış fast food ürünleri) çok tüketildiklerinde bedende iltihaplanmayı artırarak kimi kanser tiplerine yer hazırlayabiliyor. Bunun tersine, Omega-3 yağ asitlerinin inflamasyonu azaltarak bilhassa göğüs ve prostat kanserine karşı hami tesirleri olduğu saptanmış. Ayrıyeten araştırmalar, Akdeniz tipi beslenmede yaygın olarak kullanılan zeytinyağı, ceviz ve avokado üzere sağlıklı yağ kaynaklarının kanser riskini azaltmada destekleyici olduğunu ortaya koyuyor.
Yüksek ölçüde tuz ve tuzlu besinler tüketmeyin
Turşu, hazır çorbalar, işlenmiş atıştırmalıklar ve salamura besinler çok sodyum içeriyorlar. Çok tuz tüketimi de bilhassa mide kanseri riskini artırabiliyor. Etiket okuma alışkanlığı kazanmak, işlenmiş besinleri azaltmak, yemekleri tuz yerine limon, baharat ve sarımsak üzere doğal aromalar ile lezzetlendirmek; hem genel sıhhat hem de kanserden korunma açısından kıymet taşıyor. Dünya Sıhhat Örgütü; günlük tuz tüketimini, yaklaşık bir çay kaşığına denk gelen 5 gramla sonlandırmayı öneriyor.
Besinlerin pişirme prosedürüne dikkat edin
Kızartma, közleme ve yüksek ısıda pişirme yolları kansere neden olabilecek ziyanlı bileşiklerin oluşmalarına yol açabiliyor. Bilhassa etlerde kömürleşme kanser riskini artırıyor. Bu nedenle haşlama, buğulama, fırınlama ya da ızgarada yanmadan pişirme üzere daha sağlıklı teknikler tercih edilmelidir. Tıpkı vakitte yiyecekleri çok karartmamak, kömürleşmiş kısımları tüketmemek ve pişirme müddetine dikkat etmek, kanser riskini azaltmak açısından kıymetlidir.
Alkolü büsbütün bırakın
Alkol, başta karaciğer, göğüs, yemek borusu ve kolon kanseri olmak üzere, birçok kanserle alakalı oluyor. Her seviyede alkol tüketimi kanser riskini artırıyor; inançlı bir alt hudut belirtilmiyor. Milletlerarası Sıhhat Otoriteleri, kanserden korunmak için alkolün büsbütün bırakılmasını öneriyor.
