Gülay: Geçen hafta yaşadığımız zelzele sahiden bizi çok sarstı. Bilge’nin tableti sarsıntı alarmı vermesine karşın bizimki hiç oralı olmamış. Alarmı kapatarak fotoğraf çizmeye devam etmiş. Ben hafif bir sallanma hissettiğim an “Yanımıza gel” dedim. Panik yapmasın diye de sesimi sakin tutmaya çalıştım. Koridorda buluştuk ve ikimiz de
çok sakindik. Sonradan ortaya çıktı ki korktuğumuzu birbirimize hissettirmemek için ikimiz de güzel rol yapmışız.
Gizem: Bizde durum çok farklıydı. Lorin babasıyla birlikteydi, ben meskende tek başıma sarsıntıya yakalandım. Sallantı başlayınca beklenen büyük zelzele oluyor diye düşündüm. Üç farklı noktaya saklanmaya çalıştım. Sarsıntı bitince köpeğim Teo’yu kaptığım üzere dışarı attım kendimi. Lorin’in sesi telefonda âlâ gelince rahatladım lakin o günden beri uykuya hasretim. Bir de üstüne Lorin’in ayağı burkuldu, alçıyla, ne yapacağız bilmiyorum!
Gülay: Ah Gizem, geçmiş olsun. Bu sakatlık işi çok vakitsiz olmuş. Bilge nispeten büyük fakat Lorin daha 6 yaşında. Yaşadığımız tedirginliği Lorin’le nasıl paylaşıyorsun, sarsıntısı nasıl anlatıyorsun?
Gizem: İşte kritik soru da bu. Sanırım öncelikle sakin olmamız gerekiyor. Zira çocuklar hissettiklerimizi net bir formda anlıyorlar. Ben bu mevzuda çocuk kitaplarından takviye almayı seviyorum. Mesela Yağmur Artukmaç ile uzman psikolog Ayşenur Güngör’ün yazdığı, teknik bilgilerini Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi’nden Doç. Dr. Gülüm Tanırcan’ın verdiği ‘Ati’nin Sarsıntı Kitabı’ hoş bir kaynak. Kahraman Ati’nin okulda ve meskende zelzele hazırlıklarını anlattığı kıssanın yanı sıra çocuklar, anne-babalar ve öğretmenler için sarsıntı öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılacaklar da kitapta ayrıntılı olarak var.
Gülay: İyi yapıyorsun. Biz de benzeri kitaplardan faydalandık vaktinde konutta. Zelzele üzere sıkıntı hususları anlatırken öyküler çok yardımcı oluyor. Bir de doğal uzman görüşü kıymetli. Uzmanlar abartmadan, sakin ve gerçekçi bir lisanla açıklama yapmayı öneriyorlar. Çocukların soru sormasına müsaade vermek ve hislerini tabir etmelerine ortam sağlamak da kritik değere sahip.
Gizem: Biz kendi ortamızda dertleşip rahatlıyoruz. Onların da hislerini ortaya dökebilmesi lazım. İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Zeynep Şimşek’in söylediği üzere, çocukları küçük karar alma süreçlerine dahil etmek ve günlük rutinler oluşturmak çok değerli. Zira kahvaltı, oyun, meyve saati üzere tertipli rutinler inanç hissini arttırıyor ve tasayı azaltıyor.
Gülay: Sonuçta hepimizin maksadı çocuklarımızın bu çeşit durumlarda en az hasarla atlatmasını sağlamak. Umarım bir daha bu türlü kaygılar yaşamayız.
Gizem: Umarım Gülaycım…
‘Rutinler inanç hissini arttırır’
Prof. Dr. Zeynep Şimşek, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı ve Çocuk Gelişimi Kısmı Öğretim Üyesi
Psikolojik tesirler: Zelzele sonrası korku üzere duygusal reaksiyonların yanında dikkat dağınıklığı, uyuyamama, ani irkilme üzere bedensel ve davranışsal yansılar de görülebilir.
Yetişkinler kendilerine yeterli bakmalı: Bu süreçte yetişkinler ruhsal ve bedensel sıhhatlerini korumalılar.
Oyun yoluyla dayanak: Balon şişirme, top oynama, ip atlama üzere oyunların yanı sıra kukla, fotoğraf yapma, inançlı alan yaratma oyunları da yararlı olabilir.
Rutinler inanç hissini arttırır: Oyun, kahvaltı, meyve saati usulünde günlük rutinler korkuyu azaltır. Çocukları küçük karar alma süreçlerine dahil etmek yararlıdır. Yaşıtlarıyla vakit geçirmesi güzelleştirici olabilir.
Davranışsal gerileme görülebilir: Çocuklarda alt ıslatma, yalnız yatamama, konuşma zorluğu üzere belirtiler olabilir. Bunlar süreksiz ve doğaldır.
Sevgi, sabır ve ilgi güçlü ilaçlar: Sarılmak, sevgi göstermek ve yanında olduğunuzu hissettirmek gerekiyor. Boyama, hamurla hal yapma, hikaye anlatma, spor üzere etkinliklerle hislerini tabir etmelerini desteklemek de yarar sağlar.
Bebeklerde fizikî temas değerli: Ağlamanın artması, daha fazla kucak isteme gereksinimi olağandır. Deri teması kurmak, müzik söylemek, kitap okumak rahatlatıcı olabilir.
Duygusal meseleler tedavi edilebilir: Zorlanıldığında profesyonel dayanak almak gerekir.
