Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, bir hastasının yaşadığı süreci ise şu sözlerle anlattı:
— 34 yaşında, büsbütün sağlıklı görünen bir hastam, sırf adet düzensizliği şikayetiyle muayeneye geldi. Fizikî muayenesinde hiçbir olağan dışı bulgu yoktu. Lakin içimdeki mesleksel içgüdüyle, ‘Yine de bir smear testi yapalım’ dedim. Sonuçlar geldiğinde hepimiz büyük bir şok yaşadık: Rahim ağzı kanseri teşhisi konulmuştu.
— Şanslıydı. Çok erken evrede yakaladık ve süratlice tedavi sürecine başladık. Şayet bu tarama yapılmasaydı, büyük olasılıkla yıllar sonra çok daha ileri bir evrede teşhis edilecekti. Bugün sağlıklı ve hayatına kaldığı yerden devam ediyor. Bu olay, erken teşhisin ne kadar değerli olduğunu bir kere daha gösterdi.
Rahim (endometrium), rahim ağzı (serviks) ve yumurtalık (over) kanserleri, her yıl binlerce bayanın hayatını etkileyen önemli hastalıklar. Fakat, erken teşhis ile bu kanserler büyük oranda tedavi edilebiliyor. Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, bu hususta bayanların farkındalık kazanmasının kıymetini vurguluyor:
“Kadın hastalıklarında en büyük tehlike, belirti vermeyen sessiz hastalıklardır. Pek çok bayan, rastgele bir şikâyeti olmadığında jinekolojik denetimleri ihmal ediyor. Halbuki birçok jinekolojik kanser, erken evrede tespit edildiğinde büsbütün tedavi edilebilir. Bu yüzden rutin denetimler hayat kurtarır.”
TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA JİNEKOLOJİK KANSERLERİN GÖRÜLME SIKLIĞI
Türkiye’de rahim kanseri, en sık görülen jinekolojik kanser çeşidi olarak ön plana çıkıyor. 2020 GLOBOCAN datalarına nazaran, Türkiye’de en sık görülen 10 bayan kanseri ortasında rahim kanseri 6’ncı rahim ağzı (serviks) kanseri ise 10’uncu sırada yer alıyor.
Dünya genelinde en sık görülen jinekolojik kanserlerden biri olan rahim ağzı kanserinin, Türkiye’de tarama programları sayesinde daha düşük sıklıkta görüldüğünü belirten Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, bahisle ilgili şu bilgilerin altını çizdi:
“Rahim ağzı kanseri, HPV tarama programları sayesinde Türkiye’de birçok ülkeye kıyasla daha düşük oranlarda görülüyor. Lakin bu, taramaların aksatılabileceği manasına gelmez. HPV taşıyıcılığı olan bayanlar nizamlı takip edilmezse, hastalık ilerleyebilir ve ölümcül hale gelebilir.”
Buna rağmen, yumurtalık kanseri hâlâ geç teşhis edilmesi nedeniyle en riskli jinekolojik kanserlerden biri olmaya da devam ediyor.
JİNEKOLOJİK KANSERLERDE RİSK FAKTÖRLERİ
Her jinekolojik kanserin farklı risk faktörleri bulunuyor. Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, en sık görülen jinekolojik kanserlerin nedenlerini de dair de şu bilgileri paylaştı:
Endometrium (rahim) kanseri: “Bu kanser tipi, ekseriyetle menopoz sonrası bayanlarda görülür. Obezite, diyabet, yüksek östrojen düzeyi, erken adet görme yahut geç menopoza girme üzere faktörler riski artırır.”
Serviks (rahim ağzı) kanseri: “HPV enfeksiyonu en büyük risk faktörüdür. Bunun yanı sıra, sigara kullanımı, erken yaşta cinsel ilgi ve bağışıklık sisteminin zayıf olması riski artıran faktörler ortasında yer alır.”
Over (yumurtalık) kanseri: “Bu kanserin en büyük risk faktörlerinden biri genetik yatkınlıktır. BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonlarına sahip bayanlarda, yumurtalık kanseri riski %40-60 oranında artar. Ayrıyeten ileri yaş, uzun mühlet doğurganlık artırıcı tedaviler görmek ve ailesinde kanser hikayesi olması da riski artırır.”
JİNEKOLOJİK KANSERLERDEN KORUNMA YOLLARI
Jinekolojik kanserlerden korunmanın en tesirli yolu, tertipli taramalar ve sağlıklı ömür alışkanlıkları olduğunu vurgulayan Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, bayanların bu bahiste alabileceği tedbirleri şöyle sıraladı:
Rutin Jinekolojik Muayeneler: “Cinsel hayata başladıktan sonra her bayanın yılda en az bir sefer jinekolojik muayene olması gerekiyor. 21 yaşından itibaren PAP smear, 30 yaşından sonra ise HPV testleri ile tertipli tarama yapılmalıdır.”
HPV Aşısı: “HPV enfeksiyonu rahim ağzı kanserinin %99’undan sorumludur. HPV aşısı 9-26 yaş ortasında yapılması önerilse de 45 yaşına kadar koruyuculuğu devam etmektedir. Hatta 45 yaş üstünde bile olumlu tesirleri olduğu görülmüştür.”
Sağlıklı Beslenme ve Antrenman: “Düzenli idman yapmak, ülkü kiloda kalmak ve sağlıklı beslenmek, bilhassa östrojen bağımlı tümörleri önlemek için büyük ehemmiyet taşır.”
Sigara ve Alkol Tüketimini Azaltmak: “Sigara, bilhassa rahim ağzı kanseri için büyük bir risk faktörüdür. Bayanların sigarayı bırakması, kansere yakalanma riskini önemli formda azaltacaktır.”
