Türkiye’de sarsıntı denildiğinde, beşerler tarafından en inançlı yer olarak akla birinci olarak Konya geliyor. Zira hudutlarımız içinde bulunan en etkin tektonik fayların gösterildiği zelzele haritalarında, Konya fay sınırlarından bir oldukça uzak görünüyor. Lakin bu büyük bir yanılgı…
Son yaşanan zelzelenin yanı sıra 26 Nisan günü de Konya’nın Cihanbeyli ilçesinde 3,9 büyüklüğünde bir zelzele meydana gelmişti. Bu zelzelenin akabinde 3,6 büyüklüğünde bir sarsıntı daha yaşanmıştı.
‘KONYA ÜZERE SİSMİK AKTİVİTENİN GÖRECE DÜŞÜK OLDUĞU BİR BÖLGE İÇİN BÜYÜK SAYILABİLECEK BİR DEPREM’
Yaşanan 5,2 büyüklüğündeki sarsıntısı Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Kısmı’nda vazifeli Prof. Dr. Fetullah Arık’a danıştığımızda, “Konya kent merkezinin dışında meydana gelen bu sarsıntı, kentin doğusunda, Tuz Gölü Fay Zonu’nun kuzey kısmında oluşmuş üzere görünüyor. Bu fay üzerinde geçmişten bu yana yapılan bilimsel değerlendirmeler, 7 büyüklüğüne kadar varabilecek zelzelelerin muhtemelliğine işaret ediyor” dedi ve ekledi:
“Şu an yaşanan sarsıntının büyüklüğü 5.2 olarak ölçüldü. Zelzelesi Koçhisar Fayı çerçevesinde ele aldığımızda, bu cins sarsıntıları olağan karşılamak gerekir. Her ne kadar 5.2 büyüklüğündeki bir zelzele Konya üzere sismik aktivitenin görece düşük olduğu bir bölge için büyük sayılabilecek olsa da, genel zelzele skalasında bu, orta büyüklükte bir sarsıntı olarak sınıflandırılır. Bu sarsıntının artçıları 3-4 büyüklüğü ortasında da olabilir.”
2023’TE DE 5 BÜYÜKLÜĞÜNDE SARSINTI OLMUŞTU
Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Kısmı’nda vazifeli Prof. Dr. Fetullah Arık, “Özellikle Konya Fay Zonu üzerinde yer alan en büyük ve yerleşim merkezine en yakın zelzele, 2023 yılı Ağustos ayında meydana geldi” diyen Prof. Dr. Fetullah Arık, “Bu sarsıntı 5 büyüklüğündeydi ve rastgele bir hasara yol açmadı. Ondan evvel de arka arda 4 büyüklüğünde iki zelzele yaşanmıştı; bu sarsıntılar küçük binalarda kimi döküntülere sebep olmuş, lakin önemli bir yapısal hasar oluşmamıştı” sözlerimi kullandı.
‘PEK ÇOK YERLE KIYASLARSAK ZELZELE AÇISINDAN EN İNANÇLI YERLERDEN BİRİ DİYEBİLİRİZ AMA…’.
Konya’nın depremselliği daha ayrıntılı bilgiler paylaşan Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Bölümü’nde vazifeli Prof. Dr. Fetullah Arık ise şu bilgilerin altı çizdi:
— Konya’yı pek çok yerle kıyaslarsak zelzele açısından Türkiye’nin en inançlı yerlerinden biri diyebiliriz. Fakat bu durum, Konya kent merkezinin yıkıcı sarsıntılardan hiçbir vakit etkilenmeyeceği manasına gelmiyor.
— Konya’nın zelzele durumu; Bolu, Sakarya, Erzincan, Bingöl yahut gibisi vilayetler üzere değil. Bu farklılık ana olarak zelzele oluşturabilecek fayların uzunluğunun, çeşidinin ve sarsıntı tekrarlanma aralığının farklı olmasından kaynaklanıyor. Bölgedeki etkin fayların büyük bir kısmı olağan fay ve binlerce yıla varan sarsıntı tekrarlanma aralıklarına sahip.
— Fakat bu fayların sarsıntı tekrarlanma aralıklarının, en son yıkıcı sarsıntısı ne vakit oluşturduklarının ve tertipli aralıklarla zelzele oluşturup oluşturmadıklarının bilinmemesi nedeniyle bölgede orta büyüklükte bir sarsıntının oluşma ihtimali her vakit göz önünde bulundurulmalı.
KONYA HAVZASI’NDA HANGİ FAYLAR YER ALIYOR?
Şehirde yer alan faylarla ilgili de bilgiler paylaşan Prof. Dr. Arık, şu kıymetli bilgileri paylaştı:
Deprem açısından potansiyel olarak tehdit oluşturabilecek faylar iki küme altında toplanabilir.
— 1- Bölgesel ölçekli olan Akşehir, Tuz Gölü ve Ecemiş Fay zonları. Konya vilayet merkezi alüviyal bir zemin üzerinde kurulu olduğundan bu faylarda oluşabilecek büyük bir sarsıntı bilhassa yüksek katlı binalarda yıkıma yol açabilir.
— 2- Ova/Havza kenarlarını sınırlayanlar ise Konya, Cihanbeyli, Ilgın, Yunak, Tuzlukçu ve Altınekin üzere fay zonları. Yerleşim yerlerinin çoğunluğu bu faylar üzerinde bulunuyor. Birtakımı da çok yakınında yer alıyor. Bu fayların üretebileceği büyük sarsıntılar önemli can kayıplarına ve hasara yol açabilir. Ayrıyeten havzanın doğusunu sınırlayan Divanlar Fayı ve Göçü Fayı, kuzeyde yer alan Karaömerler Fayı ve Konya’nın çabucak batı kısmından geçen Tatköy, Sille ve Meram-Dere fayları da potansiyel açıdan tehlike oluşturabilecek faylar.
KONYA’DA 6 VE ÜZERİ SARSINTILAR YAŞANABİLİR Mİ?
“Akşehir Fay Zonu hariç öbür fayların oluşturabileceği en büyük zelzeleleri genel olarak 5,5-6,5 büyüklüğü ortasında olabilir” diyen Prof. Dr. Arık, “Hasara tesir eden ana faktörler, taban, zelzele odağının derinliği, sarsıntı merkezine olan uzaklık ve bina yapısı” dedi ve şöyle devam etti:
“Diğer faktörleri sabit kabul ederek yalnızca yeri göz önüne aldığımızda Hadim, Taşkent ve Bozkır üzere birkaç ilçe hariç Konya vilayet merkezi de büyük ölçüde dâhil olmak üzere ilçelerin birden fazla alüvyon yer üzerinde konseyi. Alüvyon gevşek yerlerin zelzele sarsıntılarını büyütme özelliği bulunuyor.”
