Kemal Tahir, asıl ismiyle İsmail Kemalettin Demir, Türk romancı, müellif ve senaristtir. Türk edebiyatının en üretken roman muharrirlerinden birisidir. Mevt yıldönümünde alınan Kemal Tahir yapıtları ve biyografisi bu sebeple araştırılıyor. Pekala, Kemal Tahir kimdir?
KEMAL TAHİR KİMDİR?
Asıl ismi İsmail Kemalettin Demir olan Kemal Tahir, 15 Nisan 1910 tarihinde İstanbul’da dünyaya geldi. Babası, II. Abdülhamid’in yaverlerinden Yüzbaşı Tahir Bey, annesi ise Nuriye Hanım’dır. Deniz subayı olan babasının vazifeleri nedeniyle çocukluğu farklı kentlerde geçti. İlkokulu çeşitli vilayetlerde tamamlayan Tahir, ortaokulu Kasımpaşa’daki Cezayirli Hasan Paşa Rüştiyesi’nde bitirdi ve Galatasaray Lisesi’ne kaydoldu. Fakat annesinin vefatı üzerine 10. sınıfta eğitimini yarıda bırakarak çalışma hayatına atılı.
Kemal Tahir, sol dünya görüşüne sahip bir müellif olarak, Marksizm’i Türk toplum yapısına uyarlamaya çalışmış ve bu doğrultuda toplumsal sıkıntıları yapıtlarında derinlemesine incelemiştir. Osmanlı tarihi, Kurtuluş Savaşı, köy hayatı ve cezaevi hayatı üzere hususları işleyen Tahir, Türk romanına yerli bir kimlik kazandırma eforuyla tanınır.
Kemal Tahir’in hayatı, hem edebi hem de şahsî gayretlerle doludur. Genç yaşta iş hayatına atılan Tahir, avukat kâtipliği, Zonguldak Kömür İşletmeleri’nde ambar memurluğu, gazetecilik, düzeltmenlik ve çevirmenlik üzere çeşitli mesleklerde çalıştı. 1932 yılında gazetecilik mesleğine adım atan Tahir, Vakit, Haber, Son Posta üzere gazetelerde ve Yedigün, Karikatür üzere mecmualarda misyon aldı. Tan gazetesinde yazı işleri müdürlüğü yaptı.
1938 yılında, Nazım Hikmet ve Hikmet Kıvılcımlı ile birlikte “Bahriye Olayı” olarak bilinen davada “askeri isyana teşvik” suçlamasıyla yargılanarak 15 yıl mahpusa mahkum edildi. Çankırı, Çorum, Kırşehir, Malatya ve Nevşehir cezaevlerinde 12 yıl yatan Tahir, bu devirde “sarı defter” ismini verdiği notlarla romanlarına gereç topladı. 1950 yılında genel afla özgür bırakıldı. Cezaevi yılları, onun romancı kimliğini şekillendiren en değerli periyotlardan biri oldu; bu süreçte tanıştığı beşerler ve gözlemlediği olaylar, yapıtlarının temelini oluşturdu.
1950’de ikinci eşi Semiha Sıdıka Hanım ile evlenen Tahir, 1957’de Aziz Nesin ile Düşün Yayınevi’ni kurdu. 1960’lardan itibaren büsbütün edebiyata yönelen müellif, romanlarının geliriyle hayatını sürdürdü. 1970 yılında akciğer kanseri teşhisi konan Tahir, geçirdiği bir kalp krizi sonucu 21 Nisan 1973’te İstanbul’da vefat etti. Cenazesi Sahrayıcedid Mezarlığı’na defnedildi. Vefatından sonra eşi tarafından Kemal Tahir Vakfı kuruldu ve Kadıköy’deki meskeni müzeye dönüştürüldü.
KEMAL TAHİR’İN ESERLERİ
Kemal Tahir, Türk edebiyatına elliden fazla eser kazandırmış, üretken bir muharrirdir. Romanları, öyküleri, mektupları ve notlarıyla edebiyat dünyasında geniş bir yelpazede eserler vermiştir. Yapıtlarında çoklukla Osmanlı tarihi, Kurtuluş Savaşı, köy hayatı, eşkıyalık, ağalık, cezaevi ömrü ve Cumhuriyet devri siyasi problemleri üzere mevzuları işledi. Türkçeyi yalın ve akıcı bir biçimde kullanan Tahir, ırmak romanlar ve tarihi romanlarla tanınır. İşte Kemal Tahir’in en önemli yapıtları:
Romanlar:
Devlet Ana (1967): Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu ele alan ve “kerîm devlet” kavramını ortaya atan bu roman, Tahir’in en değerli yapıtlarından biridir. 1968 Türk Dil Kurumu Roman Ödülü’nü kazandı.
Yorgun Savaşçı (1965): Kurtuluş Savaşı’nın hazırlık periyodunu mevzu alan bu eser, 1967-1968 Yunus Nadi Roman Armağanı’nı aldı.
Esir Kentin İnsanları (1956): Mütareke periyodu İstanbul’unu anlatan ırmak roman serisinin birinci kitabı.
Esir Kentin Mahpusu (1961): Esir Kent serisinin ikinci kitabı.
Yol Ayrımı (1971): Hür Cumhuriyet Fırkası devrini işleyen serinin son kitabı.
Sağırdere (1955) ve Körduman (1957): Çankırı’nın Yamören köyünden Mustafa’nın öyküsü üzerinden köy hayatı ve köylü problemlerini işler.
Rahmet Yolları Kesti (1957): Eşkıyalık olgusunu ele alan bir roman.
Yedi Çınar Yaylası (1958) ve Köyün Kamburu (1959): Çorum bölgesi insanlarını anlatan üçlemenin ilk iki kitabı.
Kurt Kanunu (1969): İzmir suikastını bahis edinir.
Bozkırdaki Çekirdek (1962): Köy Enstitüleri’nin kuruluşunu eleştirir.
Büyük Mal (1970), Namusçular (1974), Karılar Koğuşu (1974), Hür Kentin İnsanları (1976), Dam Ağası (1977), Bir Mülkiyet Kalesi (1977): Vefatından sonra yayımlanan romanları.
Hikaye Kitapları:
Göl İnsanları (1955): Dört kıssadan oluşan bu eser, Nazım Hikmet tarafından “Türk edebiyatının en hoş dört hikâyesi” olarak nitelendirildi.
Diğer Eserler:
Namık Kemal İçin Diyorlar Ki (1936): Birinci yapıtı olan bu kitap, Namık Kemal hakkında bir anket çalışmasıdır.
Takma isimlerle yazdığı polisiye romanlar (Mayk Hammer serisi, F.M. İkinci adıyla): Ecel Saati, Derini Yüzeceğim, Kıran Kırana, Merhaba Sam Krasmer.
Notlar: 15 ciltlik tarih notları, Tahir’in Osmanlı ve Türk tarihi üzerine araştırmalarını içerir.
