İran ile ABD ortasında birincisi Umman’da yapılan nükleer görüşmelerin ikinci çeşidi İtalya’nın başşehri Roma’da sürüyor.

Bu müzakerelerin başarılı olmasının önünde “karşılıklı inanç meseleleri, ABD’nin nükleer dışı mevzuları müzakerelere dahil etme isteği ve İran’ın nükleer programının büsbütün durdurulmasını talep etmesinin yanı sıra İsrail’in müzakere sürecini baltalama arzusu”nun da olduğu belirtiliyor.

İRAN İLE ABD ORTASINDAKİ MÜZAKERE SÜRECİ

İran ile nükleer muahededen 2018’de tek taraflı ülkesini çeken ABD Başkanı Donald Trump, İran ile direkt nükleer müzakere davetinde bulunan bir mektubu geçen ay İran lideri Ayetullah Ali Hamaney’e gönderdi. Mektuba İran, Umman üzerinden cevap verdi.

İran ile ABD, mektup trafiğinin akabinde Umman’da 12 Nisan’da dolaylı görüşmeler yaptı. Görüşmeler sonucunda hem İran hem ABD tarafı müzakerelerin “olumlu ve yapıcı” olduğunu açıkladı.

Taraflar, 19 Nisan’da yine bir ortaya geleceklerini açıkladı. Daha evvel Umman’da olacağı açıklanan müzakerelerin ikinci tipinin İtalya’nın başşehri Roma’da yapılacağı duyuruldu.

Müzakereler Umman’ın Roma’daki Büyükelçiliğinde Umman Dışişleri Bakanı Bedr el-Busaidi aracılığında gerçekleştirilecek.

TARAFLARIN MÜZAKERELERDEKİ TALEPLERİ

İran tarafı, müzakerelerde evvelki nükleer mutabakatta olduğu üzere yaptırımların kaldırılması karşılığında nükleer programını, atom bombası üretmesine mani olacak halde kısıtlamaya hazır olduğunu belirtiyor.

Bununla birlikte Tahran, nükleer güç geliştirme ve uranyum zenginleştirme hakkının tanınmasını isterken 2018’de Trump’ın ülkesini tek taraflı nükleer mutabakattan çektiği üzere bir durumla karşılaşmamak için ABD’nin olası bir mutabakattan çekilmesine karşı garantiler talep ediyor.

İran, mümkün bir mutabakatın ABD Kongresi tarafından onaylanmasını istiyor.

İran ayrıyeten ABD’nin gündeme getirdiği Tahran’ın füze kapasitesi yahut bölgesel bahislerle ilgili nükleer dışındaki talepleri müzakere etmeyeceğini duyurdu.

ABD’nin İran’dan taleplerine ait ise farklı açıklamalar gelmeye devam ediyor.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, hususla ilgili birinci açıklamasında İran’ın nükleer programını büsbütün durdurmasını değil, doğrulamasını istediklerini ve bu kapsamda Tahran’ın 2015’teki nükleer mutabakattaki üzere 3,67 oranında uranyum zenginleştirmesini öngördüklerini açıkladı.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise İran’ın nükleer programını durdurması gerektiğini söyledi.

ABD’nin İran’dan zenginleştirmeyi azaltmasını mı yoksa nükleer programını büsbütün durdurmasını mı istediği ise şimdi net değil.

Diğer yandan Umman’daki birinci görüşmelerde gündeme gelmediği anlaşılsa da Trump’ın İran’ın balistik füze programı, İHA programı ve bölgedeki milis güçlerle münasebetleri üzere nükleer dışı bahisleri müzakerelere dahil etme isteği de ihtimal dahilinde.

MÜZAKERELERİN MUVAFFAKİYETİNİN ÖNÜNDEKİ PÜRÜZLER

Her ne kadar taraflar müzakerelere başlasalar da sürecin muvaffakiyete ulaşma ihtimalinin önündeki karşılıklı itimat sıkıntıları, ABD’nin nükleer dışı hususları müzakerelere dahil etme isteği ve  İsrail’in Tahran-Washington ortasında varılacak muhtemel bir anlaşmayı akamete uğratma dileği gibi önemli mahzurlar de bulunuyor.

İsrail, sırf diplomatik bir tahlilin kâfi olmadığını, İran’ın nükleer programının büsbütün ortadan kaldırılmasını ve askeri faaliyetlerinin kısıtlanmasını istiyor.

İran ise bunu kabul etmeyeceğini birçok defa lisana getirdi.