Af çıkacak mı ve kontrollü özgürlük olacak mı sorusu Bakan Tunç tarafından bir kere daha gündeme getirildi. 17 Nisan Perşembe günü af beklentisi ile ilgili ise son dakika açıklama Bakan Tunç’tan geldi. Tunç, “Ceza infaz düzenlemesinde çalışma var. Rastgele af kelam konusu değil, gündemimiz kelam konusu değil.” dedi. 10. Yargı Paketi’nde tutuklama yasağına ait 2 yıllık hudut korunurken, 2 yılın altındaki cürümlerde da yargıçlara takdir yetkisi tanınıyor. Hâkim, 2 yıl altı cezalarda da hata sürece eğilimine bakarak tutuklama kararı verebilecek. Bu minvalde 1 ay ceza alan kişi de cezasını demir parmaklıklar ardında tamamlayacak. İşte, 10. yargı paketi hususlarında af var mı, infaz düzenlemesi olacak mı? sorularının cevabına yönelik bilgiler.
GENEL AF ÇIKACAK MI?
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, 17 Nisan’da gündeme ait kıymetlendirme toplantısı gerçekleştirdi.
Af çıkacak mı sorusunu bir sefer daha yanıtlayan Bakan Tunç, “Ceza infaz düzenlemesinde çalışma var. Rastgele af kelam konusu değil, gündemimiz kelam konusu değil. Düzenlemeler cezaevindeki kurallarla ilgili. Muhakkak yaşın üstündeki mahkumlarla ilgili kimi konular var. 55 bin kişinin affedileceği tarafındaki sav yanlışsız değil. Biz tahlile ait taslağımızı sunacağız” dedi.
Geçtiğimiz günlerde de emsal açıklama yapan Bakan Tunç, “Covid izni ile ilgili düzenleme dışında bir af yahut genel af kelam konusu değil” değerlendirmesi yapmıştı;
” Mesela hasta mahkumlar; ‘Cezaevinde ölmesin hükümlü’ diyoruz. Bu insan haklarına ters. Bunların bir genel af formunda yorumlanması yanlışsız değil.” açıklamasını yapan Tunç, şu tabirleri kullandı:
“Covid müsaadesiyle ilgili bir çalışma ‘olabilir’ dedik. Af mı geliyor? halinde yorumlara neden oldu. Oradaki konu büsbütün Covid müsaadesi süreciyle ilgili. 2020’de Covid müsaadesinden yararlanıp açık cezaevinde bulunanlar kontrollü özgürlükten faydalanarak tahliye edilmişti. Covid devam ettiği surece bu müddet 31 Temmuz 2023’e kadar uzatıldı. O tarihten sonra bu şahıslardan şartlı salıverilmesine 5 yıl kalanların Covid müsaadesi kapsamında hayatına devam etmesine, şartlı salıverilmesine 5 yıldan fazla olanların ise cezaevine dönmesine yönelik bir düzenleme yapıldı. Bu düzenlemeden yaklaşık 100 bine yakın kişi faydalanmış oldu. Kapalı cezaevinde bulunanlar da 3 yıl erken açık cezaevine geçmiş oldular. Bu düzenlemeden 31 Temmuz 2023 tarihi itibariyle cezası katılaşan ve cezaevinde bulunanlar yararlandı. 31 Temmuz 2023’te cezaevinde değil fakat daha evvel kabahat işlemiş lakin cezasının infazı şimdi katılaşmamış ve mahpusa girmemiş olanların, yargılamadaki gecikmeden ötürü bu düzenlemeden yararlanamaması üzere bir durum ortaya çıktı. Bu istikamette müracaatlar, talepler oldu. Bu talepler doğrultusunda bir düzenleme olabilir. Buradan bir af geliyor değerlendirmesi yapmak gerçek değil, gündemde af kelam konusu değil.
4/4 MÜKERRİR DURUMDA OLANLARA UYGUN HABER
“Bu husus cezaevlerinde mükerrir durumda olanlarla ilgili yani tekraren kolay hata işleyenlerin cezaevinde şartlı salıvermeden yararlanıp yararlanamayacağıyla ilgili bir konu. Ceza infaz mevzuatımıza nazaran bir kişi, terör, cinsel kabahatler, uyuşturucu cürmü haricinde kolay cürümler bakımından birinci kere cürüm işlediği vakit cezasının yarısını cezaevinde geçirirken şartlı salıverilmesine son 1 yıl kalan mahkumlar kontrollü özgürlükten yararlanır.
İkinciyi işlemiş ise cezasının 2/3’ünü, üçüncüyü işlemişse cezasının tamamını yani 4/4’ünü cezaevinde geçirir. Burada bir terör hatalısı ya da uyuşturucu suçlusunun cezasını 3/4’lük kısmını cezaevinde geçiriyorken kolay kabahatlerden cezaevinde olanların cezalarını neden 4/4’ünü cezaevinde geçirdiklerine dair yakınmalar oluyor. Cezaevinde bu durumda olanların cezalarının 3/4’ünü yatarak dışarı çıkma ümidiyle ıslah olmasının kolaylaşacağına dair çok sayıda müracaat yapılıyor. Bu hususta bir düzenleme yapılması hususu tabi ki milletvekillerimizin, şanlı meclisimizin takdiridir.”
55 MADDELİK PAKET HAZIR
Adalet Bakanlığı kaynaklarından edindiğim bilgiye nazaran, yeni taslak paket hazır. Bu taslak ilgili bakanlıklara gönderildi ve görüşe açıldı. Önümüzdeki günlerde Meclis’e sunulması bekleniyor. Daha evvelki yargı paketlerinden çıkarılan infaz düzenlemeleri 10’uncu pakette yer alıyor. Pakette, 14 farklı kanunda değişiklik yahut düzenleme var. Kanun teklif taslağı yürütme ve yürürlük dahil toplam 55 unsurdan oluşuyor.
CEZANIN 1/5’İ YATILACAK
Pakete nazaran, unsur olarak mahkumların kontrollü özgürlükten faydalanabilmesi için cezalarının muhakkak bir müddetini yani şartlı salıverilme tarihine kadar ceza infaz kurumunda geçirmesi gereken mühletin en az 1/5’ini kesinlikle cezaevinde geçirmeleri gerektiği kabul ediliyor. Bu durumda örneğin 1 yıl ceza alan 2.5 ay, 6 ay ceza alan 1 ay, 3 ay ceza alan 18 gün, 1 ay ceza alan 6 gün cezaevinde kalacak.
1 AY BİLE MAHPUS ALAN…
1 yıllık maktu kontrollü özgürlük mühleti bakımından bir değişiklik yok. Lakin Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın sık sık vurguladığı üzere cezası az olan mahkumlar de dahil olmak üzere bütün mahkumların aldıkları cezayla orantılı olarak belirlenecek süreyi kesinlikle ceza infaz kurumunda geçirmeleri sağlanacak. 1 ay bile ceza alan kesinlikle cezaevine girip mahpus yatacak. Böylelikle, toplumdaki cezasızlık algısının ortadan kaldırılması sağlanacak.
HÂKİME TAKDİR YETKİSİ
Tutuklama yasağına ait 2 yıllık hudut korunuyor. 2 yılın altında ceza gerektiren hatalarda hâkim genel olarak tutuklama kararı vermeyecek. Fakat, çok değerli bir değişiklikle 2 yılın altındaki cürümlerde yargıçlara tutuklama konusunda takdir yetkisi tanınıyor. Buna nazaran, “şüphelinin davranışlarının yine bir hata işleyeceği konusunda kuvvetli kuşku oluşturması (suç sürece eğilimi)”, “suçun işleniş şekli”, “suçtan meydana gelen zararın yükünün kamu sistemini kıymetli ölçüde bozması” hallerinde hâkim 2 yılın altındaki cürümlerde da şüphelinin tutuklanmasına karar verebilecek.
CEZA ALT SONU YÜKSELECEK
“Trafik suçları”, “Genel güvenliğin taammüden tehlikeye düşürülmesi”, “Meskun mahalde silah atılması”, “Bilişim suçları”, “Telefonla dolandırıcılığı” üzere aksiyonlarda ceza ölçüleri tekrar pahalandırılacak. Bu kabahatlerin cezalarının alt sonu yükseltilecek. Trafik hatalarında ehliyetlerin el konulma müddeti uzatılacak. Telefon çizgisi aboneliğinin sonlandırılmasına ait düzenleme yapılacak. Bu kabahatlerin yaptırımı ağırlaştırılarak caydırıcılık sağlanacak.
KISMİ AF MI GELİYOR
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, “100 yıl affı” ve “genel af” tartışmasını “Genel afla ilgili bir çalışma kelam konusu değil. Bu türlü bir çalışma gündemimizde yok” diyerek noktalamıştı. Ancak AK Parti, dolu cezaevlerini rahatlatacak “kısmi af” diye nitelendirilen bir düzenleme üzerinde çalışıyor. COVID-19 salgını sırasında çıkarılan ve açık cezaevinde bulunan mahkumların, kalan cezalarını kontrollü hürlükle dışarıda infazını öngören düzenlemenin kapsamının genişletilmesi tartışılıyor.
SALIVERİLMELERİNE 5 YIL KALANLARA
Yeni yargı paketinin Meclis’teki görüşmeleri sırasında önerge verilecek. 31 Temmuz 2023’ten evvel kabahat işleyip de cezası katılaşmamış olanların kalan cezalarını kontrollü hürlükle dışarıda tamamlamaları yolu açılacak. Bu düzenlemeden, kontrollü hürlüğe ayrılmalarına 5 yıl yahut daha az müddet kalanlar yararlanacak. Düzenleme Meclis’ten geçerse 31 Temmuz 2023 tarihinden evvel kabahat işlemiş olmak kaydıyla kontrollü özgürlüğe ayrılmalarına 5 yıl yahut daha az mühlet kalanlar, kalan müddetlerini kontrollü özgürlükle çekmek üzere salıverilecekler. COVİD-19 salgını sırasında yapılan birinci düzenlemeden 31 Temmuz 2023 prestijiyle yalnızca cezası mutlaklaşmış olanlar faydalanmıştı. Bu da Anayasa’nın eşitlik prensibine karşıt olduğu tartışmalarına yol açmıştı. Yeni düzenlemede, cezanın katılaştığı tarih değil cürmün işlediği tarih temel alınacak.
MECLİS’TE UZLAŞI ARANACAK
İYİ Parti, tıpkı bahiste kanun teklifi vermişti. Bakanlık kaynakları, önümüzdeki günlerde TBMM gündemine gelecek yeni yargı paketinin görüşmeleri sırasında partilerin uzlaşması durumunda ortak imza ile önerge verme yoluna gidilebileceğini de vurguladılar. 10. Yargı Paketi konusunda gözler artık Meclis’te…
